معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > امامت > معارف مربوط به امامت > علم امام > علم امام نسبت به بندگان

بين او و خدا ستونی از نور وجود دارد که اعمال مردم و هرچه را احتياج دارند در آن می‌بيند، گاهی آن نور برای او گسترده می‌شود و می‌داند، و گاهی آن نور از او گرفته می‌شود و نمی‌داند.

در حديث ديگری آمده است: امام مؤیّد به روح القدس است، و بين او و خدا ستونی از نور وجود دارد که اعمال مردم و هرچه را احتياج دارند در آن می‌بيند، گاهی آن نور برای او گسترده می‌شود و می‌داند، و گاهی آن نور از او گرفته می‌شود و نمی‌داند. امام متولّد می‌شود و توليد مثل می‌کند، مريض می‌شود، سلامت می‌يابد، می‌خورد و می‌آشامد، بول و غائط می‌کند، ازدواج می‌کند، می‌خوابد، فراموش می‌کند و دچار سهو می‌شود، خوشحال و ناراحت می‌شود، می‌خندد و می‌گريد، زندگی می‌کند و سپس می‌ميرد، دفن می‌شود و مردم او را زيارت می‌کنند، محشور می‌شود و مورد سؤال قرار می‌گيرد، به او پاداش داده می‌شود و مورد اکرام الهی قرار می‌گيرد و شفاعت می‌کند، و علامت مهم او دو چيز است: علم و استجابت دعا. از حوادث آينده خبر می‌دهد، که از پدرانش و آن‌ها نيز از رسول خدا صلّی الله عليه و آله به او رسانده اند، و حضرت رسول صلّی الله عليه و آله از جبرئيل و جبرئيل هم از خداوند علّام الغيوب عزّوجلّ دانسته است. و همه يازده امام بعد از پيامبر صلّی الله عليه و آله شهيد شده اند، بعضی با شمشير، مانند اميرالمؤمنين و امام حسين عليهما السّلام؛ و بقيه آن‌ها با سَمّ کشته شده اند که هر يک را طاغوت زمانش شهيد کرده است، و شهادت ائمّه امری واقعی و حقيقی بوده است، نه آن طور که غُلات و مفوّضه- که لعنت خدا بر آنان باد- معتقدند. چرا که (غلات و مفوضه) می‌گويند: کشته شدن امامان، حقيقی نيست بلکه امر بر مردم مشتبه شده است. آن‌ها (غلات و مفوضه) دروغ می‌گويند، خداوند بر آنان غضب کند! امر هيچ يک از انبياء و اوصياء بر مردم مشتبه نشده جز امر عيس بن مريم عليهم السّلام، زيرا او زنده به سوی آسمان برده شد و در بين زمين و آسمان قبض روح گرديد، سپس به سوی آسمان برده شد و روحش به او برگردانده شد، طبق اين آيه شريفه: (آنگاه که خداوند به عيسی گفت: من تو را می‌ميرانم و به سوی خود بالا می‌برم وتو را پاک می‌کنم). (سوره مبارکه آل عمران، آيه 55) و نيز خداوند، گفتار عيسی عليه السّلام در روز قيامت را چنين حکايت می‌فرمايد: (تا وقتی که در بين آن‌ها بودم، گواه بر آنان بودم و هنگامی که مرا برگرفتی، خود مراقب آنان بودی و تو بر همه چيز آگاهی داری). (سوره مبارکه مائده، آيه 117) و کسانی که در مورد ائمّه عليهم السّلام از حدّ تجاوز کرده اند می‌گويند: اگر جايز است که امر عيسی عليه السّلام که بدون پدر، متولد شده است، بر مردم مشتبه شود، چرا جايز نباشد که امر ائمّه عليهم السّلام نيز مشتبه شود؟ جوابش اين است که بگوييم: عيسی بدون پدر خلق شد، پس چرا جايز نباشد که آنان نيز بدون پدر خلق شوند؟ زيرا آنان جسارت نمی‌کنند که عقيده خود را در اين باب اظهار کنند، خدا آن‌ها را لعنت کند! وقتی که همه انبياء و فرستادگان و اوصياء بعد از آدم از پدر و مادر خلق شده باشند و فقط عيسی عليه السّلام بدون پدر خلق شده باشد، جايز است که امر او بر مردم مشتبه شود نه امر ساير انبياء و اوصياء عليهم السّلام کما اينکه جايز است که بدون پدر خلق شود، خداوند عزّوجلّ خواسته است او را آيه و نشانه ای قرار دهد تا دانسته شود که او بر هر کاری تواناست.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ [بْنِ‏] إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ‏ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدِ بْنِ عُقْدَةَ الْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا ع قَالَ‏ لِلْإِمَامِ عَلَامَاتٌ یَکُونُ أَعْلَمَ النَّاسِ وَ أَحْکَمَ النَّاسِ وَ أَتْقَی النَّاسِ وَ أَحْلَمَ النَّاسِ وَ أَشْجَعَ النَّاسِ وَ أَسْخَی النَّاسِ وَ أَعْبَدَ النَّاسِ وَ يلد [یُولَدُ] مَخْتُوناً وَ یَکُونُ مُطَهَّراً وَ یَرَی مِنْ خَلْفِهِ کَمَا یَرَی مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لَا یَکُونُ لَهُ ظِلٌّ وَ إِذَا وَقَعَ إِلَی الْأَرْضِ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ وَقَعَ عَلَی رَاحَتَیْهِ رَافِعاً صَوْتَهُ بِالشَّهَادَتَیْنِ وَ لَا یَحْتَلِمُ وَ یَنَامُ عَیْنُهُ وَ لَا یَنَامُ قَلْبُهُ وَ یَکُونُ مُحَدَّثاً وَ یَسْتَوِی عَلَیْهِ دِرْعُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ لَا یُرَی لَهُ بَوْلٌ وَ لَا غَائِطٌ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ وَکَّلَ الْأَرْضَ بِابْتِلَاعِ مَا یَخْرُجُ مِنْهُ وَ یَکُونُ رَائِحَتُهُ أَطْیَبَ مِنْ رَائِحَةِ الْمِسْکِ وَ یَکُونُ أَوْلَی بِالنَّاسِ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَشْفَقَ عَلَیْهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ وَ یَکُونُ أَشَدَّ النَّاسِ تَوَاضُعاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یَکُونُ آخَذَ النَّاسِ بِمَا یَأْمُرُهُ بِهِ وَ أَکَفَّ النَّاسِ عَمَّا یَنْهَی عَنْهُ وَ یَکُونُ دُعَاؤُهُ مُسْتَجَاباً حَتَّی إِنَّهُ لَوْ دَعَا عَلَی صَخْرَةٍ لَانْشَقَّتْ بِنِصْفَیْنِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ سِلَاحُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ سَیْفُهُ ذُو الْفَقَارِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ صَحِيفَةٌ فِيهَا أَسْمَاءُ شِيعَتِهِمْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ صَحِيفَةٌ فِيهَا أَسْمَاءُ أَعْدَائِهِمْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ الْجَامِعَةُ وَ هِیَ صَحِيفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فِيهَا جَمِيعُ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ وُلْدُ آدَمَ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ الْجَفْرُ الْأَکْبَرُ وَ الْأَصْغَرُ وَ إِهَابُ مَاعِزٍ وَ إِهَابُ کَبْشٍ فِيهِمَا جَمِيعُ الْعُلُومِ حَتَّی أَرْشُ الْخَدْشِ وَ حَتَّی الْجَلْدَةُ وَ نِصْفُ الْجَلْدَةِ وَ یَکُونُ عِنْدَهُ مُصْحَفُ فَاطِمَةَ ع‏ 2 وَ فِی حَدِيثٍ آخَرَ إِنَّ الْإِمَامَ مُؤَیَّدٌ بِرُوحِ الْقُدُسِ وَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ عَمُودٌ مِنْ نُورٍ یَرَی فِيهِ أَعْمَالَ الْعِبَادِ وَ کُلَّمَا احْتَاجَ إِلَیْهِ لِدَلَالَةٍ اطَّلَعَ عَلَیْهِ وَ یَبْسُطُهُ فَیَعْلَمُ وَ یُقْبَضُ عَنْهُ فَلَا یَعْلَمُ وَ الْإِمَامُ یُولَدُ وَ یَلِدُ وَ یَصِحُّ وَ یَمْرَضُ وَ یَأْکُلُ وَ یَشْرَبُ وَ یَبُولُ وَ یَتَغَوَّطُ وَ یَنْکِحُ وَ یَنَامُ وَ یَنْسَی وَ یَسْهُو وَ یَفْرَحُ وَ یَحْزَنُ وَ یَضْحَکُ وَ یَبْکِی وَ یَحْیَی وَ یَمُوتُ وَ یُقْبَرُ وَ یُزَارُ وَ یُحْشَرُ وَ یُوقَفُ وَ یُعْرَضُ وَ یُسْأَلُ وَ یُثَابُ وَ یُکْرَمُ وَ یُشَفَّعُ وَ دَلَالَتُهُ فِی خَصْلَتَیْنِ فِی الْعِلْمِ وَ اسْتِجَابَةِ الدَّعْوَةِ وَ کُلُّ مَا أَخْبَرَ بِهِ مِنَ الْحَوَادِثِ الَّتِی تَحْدُثُ قَبْلَ کَوْنِهَا فَذَلِکَ بِعَهْدٍ مَعْهُودٍ إِلَیْهِ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص تَوَارَثَهُ وَ عَنْ آبَائِهِ عَنْهُ ع وَ یَکُونُ ذَلِکَ مِمَّا عَهِدَ إِلَیْهِ جَبْرَئِيلُ ع مِنْ عَلَّامِ الْغُیُوبِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ جَمِيعُ الْأَئِمَّةِ الْأَحَدَ عَشَرَ بَعْدَ النَّبِیِّ ص قُتِلُوا مِنْهُمْ بِالسَّیْفِ وَ هُوَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْحُسَیْنُ‏ ع وَ الْبَاقُونَ قُتِلُوا بِالسَّمِّ قَتَلَ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ طَاغِیَةُ زَمَانِهِ وَ جَرَی ذَلِکَ عَلَیْهِمْ عَلَی الْحَقِيقَةِ وَ الصِّحَّةِ لَا کَمَا تَقُولُهُ الْغُلَاةُ وَ الْمُفَوِّضَةُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَإِنَّهُمْ یَقُولُونَ إِنَّهُمْ لَمْ یُقْتَلُوا عَلَی الْحَقِيقَةِ وَ إِنَّهُ شُبِّهَ لِلنَّاسِ أَمْرُهُمْ فَکَذَبُوا عَلَیْهِمْ غَضَبُ اللَّهِ فَإِنَّهُ مَا شُبِّهَ أَمْرُ أَحَدٍ مِنْ أَنْبِیَاءِ اللَّهِ وَ حُجَجِهِ لِلنَّاسِ إِلَّا أَمْرُ عِيسَی ابْنِ مَرْیَمَ ع وَحْدَهُ لِأَنَّهُ رُفِعَ مِنَ الْأَرْضِ حَیّاً وَ قُبِضَ رُوحُهُ بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ ثُمَّ رُفِعَ إِلَی السَّمَاءِ وَ رُدَّ عَلَیْهِ رُوحُهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی‏ إِذْ قالَ اللَّهُ يا عِيسی‏ إِنِّی مُتَوَفِّيکَ وَ رافِعُکَ إِلَیَّ وَ مُطَهِّرُکَ‏ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ حِکَایَةً لِقَوْلِ عِيسَی ع یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ کُنْتُ عَلَیْهِمْ شَهِيداً ما دُمْتُ فِيهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّیْتَنِی کُنْتَ أَنْتَ الرَّقِيبَ عَلَیْهِمْ وَ أَنْتَ عَلی‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ شَهِيدٌ وَ یَقُولُونَ الْمُتَجَاوِزُونَ لِلْحَدِّ فِی أَمْرِ الْأَئِمَّةِ ع إِنَّهُ إِنْ جَازَ أَنْ یُشَبَّهَ أَمْرُ عِيسَی ع لِلنَّاسِ فَلِمَ لَا یَجُوزُ أَنْ یُشَبَّهَ أَمْرُهُمْ أَیْضاً وَ الَّذِی یَجِبُ أَنْ یُقَالَ لَهُمْ أَنَّ عِيسَی هُوَ مَوْلُودٌ مِنْ غَیْرِ أَبٍ فَلِمَ لَا یَجُوزُ أَنْ یَکُونُوا مَوْلُودِينَ مِنْ غَیْرِ آبَاءٍ فَإِنَّهُمْ لَا یَجْتَرُّونَ عَلَی إِظْهَارِ مَذْهَبِهِمْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی ذَلِکَ وَ مَتَی جَازَ أَنْ یَکُونَ جَمِيعُ أَنْبِیَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ حُجَجِهِ بَعْدَ آدَمَ مَوْلُودِينَ مِنَ الْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ وَ کَانَ عِيسَی ع مِنْ بَیْنِهِمْ مَوْلُوداً مِنْ غَیْرِ أَبٍ جَازَ أَنْ یُشَبَّهَ أَمْرُ غَیْرِهِ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْحُجَجِ ع کَمَا جَازَ أَنْ یُولَدَ مِنْ غَیْرِ أَبٍ دُونَهُمْ وَ إِنَّمَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَجْعَلَ أَمْرَهُ آیَةً وَ عَلَامَةً لِیُعْلَمَ بِذَلِکَ أَنَّهُ عَلَی کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِيرٌ

جوان ، میانسال ، کارشناسان و صاحبنظران

سخنرانی ، کارگاه آموزشی ، کتاب معارفی