راوى خبر عبد العزيز بن مسلم است که میگوید:
با حضرت رضا در مرو بودیم روزی در مسجد جامع آن جا گرد آمدیم مردم در امر امامت با یکدیگر سخن می گفتند، و اختلاف نظر بسیاری که در این باره هست یادآور می شدند.(چنان که متن خبر صراحت دارد امامت - در معنی پیشوایی دین و دنیای مردم - موضوع مهم آن عصر و مورد بحث در مساجد و محافل بوده و تصور این که امام فقط به عنوان پیشوای روحانی همچون معلم اخلاق یا مرشد صوفیان، یا عالم ربانی - که بیان حقایق کتاب و سنت را میکند - مورد اختلاف و بحث بوده، توهمی است ناشی از تبليغات وعاظ السلاطين و رسوبات ذهنی فرهنگ استعماری)
من به حضور سرور و مولایم امام رضا رسیدم و موضوعی که مردم سخت در آن وارد شده و بحث می کردند، به حضرتش اعلام کردم حضرت تبسم کرده و فرمودند:
ای عبد العزيز مردم مقام را نشناختند و در دینشان فریب خوردند که پنداشتند امام تعیین نگشته و آنان باید برگزینند و حال آن که امامت و رهبری مسلمین از مسائل اصولی و مکمل دین است و خدای تعالی پیامبرش را از جهان نبرد مگر پس از این که دینش را کامل نمود و قرآن را بر او فرو فرستاد که شرح و بیان همه چیز - از حلال و حرام و حدود و احکام - در آن است و تمام نیازمندیهای مردم را پاسخگوست چنان که خود فرمود: «ما چیزی را در قرآن فروگذار نکردیم.» (سوره انعام، آیه ۳۸)
حضرت رضا با آن که فضایل و شایستگی های امام و اهمیت اجتماعی و سیاسیش را برشمرده برای تفهیم بهتر به تشبیهاتی چند می پردازد تا آثار معنوی وجود رهبر آگاه و دلسوز را آشکار گرداند، بدین جهت می فرمایند.
امام خورشید درخشانی است که فروغش جهان را روشن میگرداند و در تاریکیهای جهل و فساد و ظلم، ماه تابان و چراغ نوربخش و ستاره راهنما میباشد و هم مشعلی است بلند و نورانی که پیشاپیش کاروان امت در حرکت است و پیروانش را از مهلکه ها رهایی میبخشد و هر کس از او جدا شود هلاک گردد.
امام ابریست بارنده یا چشمه ای جوشان که تشنگان معرفت را سیراب و جویندگان حقیقت را شاداب میگرداند.
ثامن الائمه رفته رفته پرده از باطن مهرآمیز امام که کانون رحمت الهی است کنار میزند و الطاف امام را چنین وصف میکند امام پدری است مهربان و برادری همزاد و چون مادری برای فرزندش دلسوز و با این همه امینی است رفیق و پناهگاهی مطمئن برای خلق زیرا امام امین خدا در زمین و جانشین او در شهرهاست که دعوت کننده به خدا و مدافع از دین و حریم الهی است.
امام از گناهان پاک و از عیبها دور است و از ویژگیهایش شناخت حقایق و واقع بینی است.
نظام دین و قدرت و سرافرازی مسلمین و خشم بر منافقین و نابودی کافرین از وجود مبارک اوست آری امام در زمانه خود یکتاست و هیچ کس هم پایه او نیست.
خدای وهاب فضایلی به امام اختصاص داده که او را بی نظیر گردانده و شناخت کامل و تمام ویژگیهایش را ناممکن نموده است.
در پی بردن به کمالات روحی و اوج شایستگی و بعد معنوی امام که آئینه حق نماست - خردها حيران و اندیشه ها درمانده است.
در پایان این گفتار حضرت علی بن موسی به عنایت ویژه ای که پروردگار متعال نسبت به خاندان نبوت و محل نزول وحی دارد اشاره میکند و سپس آیاتی از قرآن کریم را که به فضایلشان اشاره دارد نقل میفرمایند که از جمله آنهاست
آیا کسی که به حق و حقیقت راهنمایی میکند سزاوارتر است که پیروی شود یا کسی که راه حق نبرد مگر این که راهنمایی شود؟ شما را چه شده؟ چگونه قضاوت میکنید؟ (سورۀ یونس، ایۀ۰۳۵)