7-کفویت تناسب فکری و روحی زن و مرد

در آیین اسلام هر مرد مسلمانی کفو و همشان مسلمان دیگری است و هر زن مسلمان که در عقد مرد مسلمانی درآید با همشان خود پیمان زناشویی بسته است.

در فقه شیعی اختلاف و عدم هماهنگی و تناسب در حسب و نسب و شهرت و مزایا و موقعیتهای اجتماعی مانع پیوند سعادتمندانه نیست چنان که از امام صادق منقول است که امام زین العابدین با کنیز امام مجتبی الله ازدواج کرد. این خبر به گوش عبدالملک مروان رسید بلافاصله نامه اعتراض آمیزی به آن حضرت نوشت که شنیدم شما با کنیزی ازدواج کردید، آن حضرت در پاسخ وی نوشت: «خداوند با قبول اسلام تمام پستیهای آنان را زایل نموده و به آنان کرامت بخشید دیگر ملامت و سرزنش ناشی از پستی زمان جاهلیت را ندارد چنان که رسول خدا نیز وسیله ازدواج غلامان مسلمان را فراهم آورد و کنیزان را به همسری خود انتخاب می نمود.(1) ١ - وسائل الشيعه ، باب ۷۷ )

57

۱۰ - جمال و زیبایی

حدثنا دارم بن قبيصة قال : حَدَّثنا على بن موسى الرضا عن ابيه عن ابائه عن على بن ابيطالب الله قال : قال رسول الله ﷺ : أَطْلُبُوا الْخَيْرَ عِنْدَ حِسَانَ الْوُجُوهِ ، فَإِنَّ فِعَالَهُمْ أُخْرِى أَنْ تَكُونَ حَسَناً.(1) ۱ - مسند الامام الرضا ، جلد ۱، ص ۲۸۷ )

دارم بن قبیصه از حضرت رضا از پدرانش از حضرت علی روایت کرده که رسول خدا فرمود از زیبارویان همواره طلب خیر کنید زیرا زیبایی صورت نشانه آن است که افعال آنها هم نیکو باشد.

پر طاووس در اوراق مصاحف دیدم *** گفتم این منزلت از قدر تو می بینم بیش

گفت : خاموش که هر کس که جمالی دارد. *** هر کجا پای نهد دست نیارندش پیش

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضا : مِنْ سَعَادَةِ الرَّجُلِ أَنْ يَكْشِفَ الثَّوْبَ عَنْ امْرَأَةٍ بَيْضَاءِ (۲) - وسائل الشيعه، جلد ۱۴ ، ص ۳۶، حدیث ۱ - فروع کافی، جلد ۵، ص ۳۳۵ )

امام رضا فرمود: از نشانه های خوشبختی مرد (شوهر) این است که همسری سفید رخ داشته باشد و در مقام خلوت لباس را از تن همسر سفیدروی، (مطلوب) در آورد.

تردیدی نیست در فرمایش امام هشتم ، جمال و زیبایی به عنوان یک امتیاز نه یک اصل زیربنایی در امر ازدواج شناخته شده است و هر که در مرحله گزینش هم و، معیار انتخابش در محدوده همین عامل خلاصه گردد و صرفاً به عنوان ملاک اصلی به آن بنگرد و ارزشهایی اصیل همچون کفویت اصالت خانوادگی ایمان اخلاق همسر منتخب را از یاد ببرد یا آنها را در درجه دوم اهمیت قرار دهد به عنوان فرع به اینگونه امور بنگرد دیر یا زود پشیمان میشود و همین زیبایی گرفتاریهای فراوانی را برای او به بار خواهد آورد. خوشبختانه پیشوایان گرامی دین مقدس اسلام خطر چنین موضوعی را به پیروان خود اعلام داشته و همواره به آنان توصیه نموده اند در مسئله انتخاب همسر با مشاهده صورت زیبا و اندام موزون و حرکات دلنشین کسی مسحور و دلباخته او نشوند بلکه متوجه جهات ایمانی و اخلاقی او باشند تا پیوندشان مستمر و بادوام بماند.(1) ۱ - الف : قَامَ رَسُولُ الله (ص) خطيباً فَقَالَ : أَيُّهَا النَّاسُ، إِيَّاكُمْ وَ خَضْراء الدِّمَن قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا خَضَرًا الدِّمَنِ: قَالَ : الْمَرْأَةُ الْحَسْنَاءُ فِي مَنْبَتِ السُّوءِ. (کافی، جلد ۵، ص ۳۳۲)

روزی رسول اکرم (س) بریا خاست و به مردم فرمود بپرهیزید از گیاه سبز و خرمی که در سرگین (کنار منجلاب) پرورش یافته است. سؤال شد ای رسول خدا مقصود از این سخن چیست؟ فرمود مرا زن زیبایی است که در خانواده بد و محیط فاسد پرورش یافته است.

ب : مَنْ تَزَوْجَ امْرَأَةً لِجَمَالِهَا جَعَلَ اللهُ جَمَالَهَا وَبَالاً عَلَيْهِ . (وسائل الشيعه، جلد ۱۴ ، ص ۳۲)

هر کس زنی را صرفاً به جهت زیبایی او انتخاب کند همان زیبایی زن وبال و گرفتاری برای مرد خواهد شد.

 ج : مَنْ تَزَوَّجَ امْرَأَةً لا يَتَزَوْجُهَا إِلا لِجَمَالِها لَمْ يُرفيها ما يُحِبُّ، وَ مَنْ تَزَوْجَهَا لَمَالَها لَا يَتَزَوْجُهَا إِلَّا لَهُ وَكَلَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ. فَعَلَيْكُمْ بِذَاتِ الذين. (وسائل الشيعه، جلد ۱۴، ص (۳۱)

هر کس زنی را صرفاً برای جمالش انتخاب کند از او بهره ای نبیند و کسی که زنی را برای مالش برگزیند، خداوند وی را به آن ثروت واگذار کند. پس بر شما لازم است در انتخاب همسر متوجه جهات دینی او باشید. )

۱۱ - خطر زیبایی بدون جهات دینی و اخلاقی

یکی از اولیای الهی در عالم رؤیا دید سه حاجت وی برآورده شده است. او برای مشورت با خانواده اش و بررسی مشکلات زندگی خویش با وی به گفتگو پرداخت تا از این موهبت غیبی هر چه بیشتر بهره برد و کمبودهای زندگی خانوادگیش را جبران نماید. همسر او خواست شوهرش از خدا بخواهد وی زیباترین زنان زمان خود گردد مرد نیز این خواسته دلخواه (زن) را به پیشگاه الهی معروض داشت و دعایش مستجاب شد در نتیجه زن از زیباترین زنان زمان خود محسوب گردید ... ولی متأسفانه شیادان ثروتمند و خوشگذران و جوانان حریض و مجرد چشم طمع به آن زن دوخته و پیوسته به تعقیب کردنش پرداختند. تأسف بارتر اینکه بی ظرفیتی غرور و خودبینی زن از یک طرف و عدم برخورداری او از سرمایه لازم تقوا از طرف دیگر سبب شد که به پرتگاه نزدیک شود لذا رفته رفته به بیراهگی قدم گذاشت. ادامه چنین وضع افکار شوهر را مضطرب ساخت و لکه ننگی برای فرزندان و کانون خانواده فراهم آورد. سرانجام آن مرد با تقوا با دلی پرخون زن را نفرین کرد. خداوند نیز زن را مسخ نمود و به کیفر رسانید ... . (۲) - سفينة البحار، جلد ۱، ص ۳۷۶ )

اگر زیبایی ظاهری در زن توام با صفا و پاکی و جمال باطنی نباشد در چنین صورت این ظریفترین مخلوق الهی به مرتبه بعد حیوانی و شهوات جنسی انحطاط پیدا میکند و به یک وسیله عیاشی و شهوترانی تبدیل خواهد شد.

«فیلسین شاله» میگوید :

یک قیافه و صورت زیبا آن است که هم خطوط متناسب داشته باشد و هم سجایای انسانی (مانند تفکر و لطف و مروّت و صداقت را نشان بدهد و هر قدر بیشتر صفات قلبی و فکری را نمایان سازد، بیشتر زیباست(1) ۱ - شناخت زیبایی، ص ۱۴۱)

صورت زیبای ظاهر هیچ نیست *** ای برادر سیرت زیبا بیار

آدمی را عقل باید در بدن *** ور نه جان در کالبد دارد حمار

دیر و زود این شکل و شخص نازنین*** خاک خواهد گشتن و خاکش غبار

(سعدی)

«ویکتور هوگو» گوید :

اصولاً هر زن عفیف زیبا و دلپسند است و جاهت توأم با وقار و عفت به زن قدرتی می دهد که قویترین مردان را یارای مقاومت در برابر او نیست، بلکه آنها را به خضوع و تعظیم در مقابل خویش وادار می سازد .»(2) ۲ - سیمای زنان، ص ۵۷ )

همسر زیبای نازا

عن أبي الحسن الرضا ل : قال : قَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ لِرَجُلٍ تُزَوِّجُهَا سَوْدَاء وَ لُوداً، وَلَا تَزَوَّجَهَا حَسْنَاءَ عَاقِراً، فَإِنِّي مُبَاءٍ بِكُمُ الْأُمَمُ، يَوْمَ الْقِيَامَةِ ، أَوْ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْوِلْدَانَ تَحْتَ الْعَرْشِ يَسْتَغْفِرُونَ لَآبَائِهِمْ يَحْضُنُهُمْ ابراهيم و تُربيهِمُ سَارَةٌ في جَبَلٍ مِنْ مِسْكٍ وَ عَنْبَرٍ وَ زَعْفَرَانِ» (۳) - مسند الامام الرضا، جلد ۳، ص ۲۵۵ - کافی، جلد ۵، ص ۳۳۴ )

امام رضاء فرمود: رسول اکرم ﷺ فرموده است با زن سیاه چهره ای که ولود (بچه آور باشد ازدواج کنید و با زن زیبایی که عقیم باشد تزویج نکنید. (۴) باید دانست نازایی تنها به خاطر عیب دستگاه تولیدی نیست بلکه اختلال سلامت در اعضای بدن بروز جنگها مسمومیتهای مزمن استعمال مرفین الکل و سیگار زیاد از عوامل نازایی است. ) من روز قیامت با شما در میان امتهای دیگر مباهات خواهم کرد مگر نمیدانی که بچه ها در زیر عرش برای پدران خود استغفار میکنند حضرت ابراهیم از آنها سرپرستی کرده و ساره آنها را تربیت مینماید

۱۲ - بهترین زمان برای بردن دختر عروس) به خانه بخت

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضا : مِنَ السُّنَّةِ التَّزْوِيجُ بِاللَّيْلِ ، لِأَنَّ اللَّهَ جَعَلَ اللَّيْلَ سَكَناً، وَالنِّسَاءُ إِنَّمَا هُنَّ سَكَن . (۱) ۱ - فروع کافی، جلد ۵، ص ۳۶۶ - مستدرک الوسائل، جلد ۲، ص ۵۳۹ - وسائل الشیعه از جلد ۱۴ ، ص ۶۲ )

امام رضا فرمود: سنت اسلامی در برنامه ازدواج آن است که شبانه صورت گیرد زیرا خداوند شب را مایه آرامش قرار داده و زنان نیز عامل آرامش میباشند.

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضا :

إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ اللَّيْلَ سَكَناً، وَ جَعَلَ النِّسَاءَ سَكَناً، وَ مِنَ السُّنَّةِ ، التزويج بِاللَّيْلِ وَإِطْعَامُ الطعام»(2) - سنن النبي علامه طباطبایی ، ص ۱۴۷ - تفسیر عیاشی، جلد ۱، ص ۳۷۰ )

همچنین فرموده است :

خداوند متعال شب را برای استراحت و آرامش قرار داده است و زن نیز مایه آرامش مرد است و از سنت پیامبر است که همسر (عروس) را شب به خانه شوهر ببرند و وليمه ای ترتیب دهند.

باید دانست مراد امام هشتم از تزویج در شبانه اعم از عقد ازدواج و زفاف است. همچنان که بزرگان از فقها به آن تصریح نموده اند.

مرحوم شیخ محمد حسن نجفی صاحب جواهر) (۳) کتاب جواهر الکلام یکی از کتابهای نفیس و از مدارک فقه اسلامی است و تاکنون کتابی به این جامعی در فقه نوشته نشده است. چاپ اخیر این کتاب در حدود چهل جلد نسبتاً قطور میباشد.) می فرماید :

مستحب است اجرای عقد شبانه صورت گیرد سپس روایاتی را بر این نظر مبارک خود به عنوان «دلیل» استناد می آورد. (4) - جواهر الکلام، جلد ۲۹ ، ص ۴۱ )

مرحوم سید محمد کاظم یزدی اجرای عقد را در شب از جمله مستحبات آن یاد کرده است.(5) - عروة الوثقی، ص ۶۲۳ ، مسأله ۵ )

لازم به ذکر است که در روایات روز جمعه روز عزیز و سید ایام و به عنوان یک روز استثنایی در ایام هفته شمرده شده است پس بهتر است مراسم عقد و ازدواج در این روز مبارک انجام شود.(1) - بحار الانوار، جلد ۱۰۳ ، ص ۲۷۳ ، حدیث ۲۵ )

۱۳ - استحباب ولیمه و اطعام طعام

ولیمه و گستردن سفره و غذا دادن به دیگران در هنگام مراسم ازدواج و عروسی از شیوه های مطلوب و پسندیده و نشانه کرامت و بزرگواری است (۲) ۲ - در اسلام دادن ولیمه در امور دیگری همچون ولادت فرزند ختنه پسر خرید خانه ، برگشت از سفر زیارتی (مکه) نیز سفارش شده است. ) ولی اگر به سه روز برسد حالت ریا و خودنمایی پیدا میکند.(3) محاسن «برقی» ، ص ۴۱۷ )

امام رضا فرموده است :

مِنَ السُّنَّةِ ، إِطْعَامُ الطَّعَامِ، عِنْدَ التَّزْوِيجِ.(4) - تحف العقول، ص ۵۲۳ )

از جمله سنتهای اسلامی به هنگام ازدواج ، اطعام طعام است.

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرَّضَاعَ : إِنَّ النَّجَاشِي لَمَّا خَطَبَ لِرَسُولِ اللَّهِ ﷺ : «آمَنَةَ ، بِنْتَ أَبِي سُفْيَانَ فَزَوَّجَهُ وَ دَعَا بِطَعَامٍ وَ قَالَ : إِنَّ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِينَ الْإِطْعَامُ عِنْدَ التَّزْوِيج»(5) - شرح من لا يحضره الفقيه ، جلد ۸ ، ص ۱۹۰ - وسائل الشيعه، جلد ۱۴ ، ص ۶۵ - کافی، جلد ۵، ص ۳۶۷ )

امام رضا فرموده است :

هنگامی که پادشاه حبشه (نجاشی) از طرف پیامبر خدا از دختر «ابوسفیان» به نام آمنه، رمله ام حبیبه خواستگاری نموده و به ازدواج آن حضرت درآورد، طعامی را برای «ولیمه» فراهم کرد و گفت از آداب پیامبران در هنگام تزویج ولیمه است.

در مورد ولیمه ذکر دو نکته ضروری است :

۱ - از اسراف و ریخت و پاشهای بیجا باید جداً احتراز شود.

2- در کنار سفره های ولیمه نباید صرفاً افراد مرفه و ثروتمند حاضر شوند و افراد فقیر و نیازمند از آن محروم گردند پیامبر اسلام ﷺ پیروان خود را از این قبیل ولیمه ها به شدت نهی فرموده است.(6) - المحجة البيضاء ، جلد ۳، ص ۹۶ )

۱۴ - خواندن دعای مخصوص در هنگام ملاقات مرد با همسر آینده اش

قَالَ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى الرَّضَاء :

إِذَا أَدْخَلَتْ عَلَيْكَ فَخُذْ بِنَاصِيَتِهَا وَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ و قال : «اللَّهُمَّ أَمَانَتِي أَخَذْتُهَا، وَ بميثاقي اسْتَحْلَلْتُ فَرْجَهَا، اللَّهُمَّ فَارْزُقْني مِنْهَا وَلَداً مُبَارَكاً سَوِيّاً، وَلا تَجْعَلْ لِلشَّيْطَانِ فِيهِ شِرْكَاً وَلَا نصيباً.»(1) ۱ - بحار الانوار، جلد ۱۰۳ ، ص ۲۷۷ )

حضرت رضا فرمود: هرگاه عروس را آوردند موی پیشانی او را بگیر و رو به قبله بگو :

خداوندا، امانت خویش را دریافت کردم به مقتضای پیمان زناشویی او را حلال کرده ام خدایا فرزند مبارک و تمام عیار از او نصیبم فرما و شیطان را از اولادم بی نصیب گردان .

69