مالیاتهای اسلامی (زکات)

امام رضا إِنَّ عِلَّة الزكاةِ مِنْ أَجْل قُوتِ الفقراء ... كما قال عز و جل : التَبْلُوَنَّكُمْ في أموالِكُم وَ انْفُسِكُمْ»، في اموالِكُمْ إِخْرَاجُ الزَّكَاةِ... مَعَ مَا فِي ذَلِكَ مِنْ أَداءِ شُكْرِ نِعم الله عز وجل ... مَعَ ما فيه من الزيادة والرأفة و الرَّحْمَةِ لأَهْلِ الضَّعْفِ وَالْعَطْفِ على أهْل الْمَسْكَنَةِ، وَالْحَتْ لَهُمْ عَلَى الْمُسَاوَاةِ، وَتَقْوِيَةِ

الْفُقَرَاء وَالْمَعُونَةِ لَهُمْ عَلَى أَمر الدين...... ( عيون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۸۹ الحياة، ج ۶، ص ۲۳۳.)

قانون زکات برای تأمین زندگی بینوایان وضع شد چنان که خدای بزرگ فرموده است: «شما را در اموال و جانهاتان امتحان میکنیم امتحان در اموال پرداخت زکات است... با دیگر فوایدی که در این قانون نهفته است چون افزایش (مال) و احساسمندی و مهربانی نسبت به ناتوانان و توجه به حال بینوایان و سوق دادن جامعه به مساوات و برابری و توانبخشی به فقیران و یاری رساندن به آنان در انجام تکالیف دینی....

قوانینی برای تعدیل اقتصادی و معیشتی در جامعه و برطرف کردن احتیاجات لازم وضع شده است، چون خمس، زکات و..... در اجتماعی که تعادل داشته و از نظام اقتصادی عادلانه و سالمی برخوردار باشد اکثریت قاطع مردم درآمدی کافی و بسنده خواهند داشت و نیازهای خود را تأمین خواهند کرد. در چنین اجتماعی درصد اندکی از مردم محروم می مانند که محرومیت آنان به جبرهای طبیعی ناتوانیهای جسمی و گهگاه ظلمها و حق کشیهای فردی و جزئی مربوط میشود. اینگونه محرومیتها با اجرای قوانین یاد شده و تن دادن مردم به آنها بر طرف میگردد - چنان که در کلام والای امام رضا آمده است - که علت وضع قانون زكات تأمين خوراک بینوایان و کمک به آنان است تا اندازه ای که چون دیگران بتوانند به امور دین و دنیای خود برسند. 

تقویت بنیه بینوایان و توان یابی آنان برای انجام دادن تکالیف دینی، هدف و مرز این قانون است و تکلیف بر پایه حصول این مقصود ارزشمند استوار است و تا این مقصود در همه افراد تهیدست جامعه تحقق نیافته تکلیف باقی است و این چگونگی روشن می کند که اگر ظلم و استثمار در دوران طولانی بر اجتماعی حاکم بود و فقر و محرومیت همه گیر و عمیق گشته بود، باید به هدف اصلی و علت وضع قانون توجه کرد؛ و آن - چنان که در کلام امام رضا آمده است - مساوات با محرومان و کمک رسانی و توان بخشی به آنان است تا قادر به زندگی و عمل به احکام دین باشند.