الف - نان و آب

امام رضا

سئل الرضا عن طعم الخبز و الماء فقال: طعم الماء طعم الحياة، وطَعْمُ الخُبز طعم العيش :(. الحياة، ج ۳، ص ۲۲۸)

از مزه نان و آب از امام رضا سئوال شد. امام فرمود: مزه آب مزه زندگی است و مزه نان مزه زیستن

 در این کلام که نگرشی اصولی و ژرف به مسائل حیات انسانی افکنده است از مزه نان و آب سخن رفته و طعم آب، طعم حیات و طعم نان طعم زندگی شمرده شده است. اینکه مزه آب مزه زندگی است تردید ندارد، زیرا آب عنصر اصلی تشکیل حیات و شرط ضروری تداوم آن است. بیشترین قسمت بدنه موجودات بویژه گیاهان و حیوانات و انسان آب است. درصد آب در تشکیل بدن انسان بیشتر از دیگر مواد است.

در نظام تولید و اداره اقتصادی زندگی انسان نیز آب، سهم حیاتی دارد و براستی مزه زندگی مزه آب است، چنان که در سخن امام رضا آمده بود مادر بسیاری از صنایع تولیدات و فراورده های کشاورزی است و کشاورزی بدون آب ممکن نیست. محرومیت طبقه زحمتکش کشاورز بیشتر به محرومیت از آب بستگی دارد؛ بویژه در مناطقی که زمین زیاد است و آب کم چون قاره آسیا و آفریقا به طور کلی و در همه جا زندگی و حیات کشاورز و کشاورزی به آب بستگی دارد در صنایع دیگر نیز آب ضروری است. مزه نان مزه زندگی نیز اصلی تردید ناپذیر و قانونی بی استثنا است؛ زیرا انسان بدون غذا نمی تواند زندگی کند و نان برای او ماده غذاها است.

در قرآن کریم این دو شرط اصلی زندگی مطرح گشته است

.... وَ جَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ .... (سوره انبیا (۲۱)، آیه ۳۰.)

و هر چیز زنده ای را از آب پدید آوردیم.... 

و ما جعلناهم جسدا لا يأكلون الطعام....(همان، آیه ۸)

ما پیامبران را کالبدی نساختیم که غذا نخورند.....

ب - گوشت

امام رضا

عَنْ على بن ابي طالب الله : عَلَيْكُمْ بِاللحم فَإِنَّهُ يُنْبِتُ اللَّحْمَ؛ وَ مَنْ تَرَكَ اللحمَ أَرْبَعِينَ يَوْمًا سَاءَ خُلْقَهُ :(عيون اخبار الرضال، ج ۲، ص ۴۱؛ مسند الامام الرضال، ج ۲، ص ۳۲۷)

 لازم است گوشت بخورید که آن بر اندام شما گوشت می رویاند. آن کس که چهل روز گوشت نخورد، اخلاقش نکوهیده می گردد.

در تغذیه گوشت ضروری است بسیاری از نیازها و مواد بدن از گوشت تأمین میشود و توان و نیروی آدمی از پروتئین حیوانی به دست می آید.

در فراز نخست حدیث به این ضرورت اشاره شده است که ماهیچه ها و عضلات و رگ و پیوندهای بدن که کارآیی استخوان را تضمین میکند و اسکلت بدن را چون پوششی نیرومند می پوشاند از خوردن گوشت رشد می کند و تغذیه می شود. در فراز دوم رابطه مادیت و معنویت و اخلاق و

اقتصاد و تغذیه و حالات روانی انسان با تعبیری بسیار گویا مطرح گشته است هر کسی چهل روز گوشت نخورد، اخلاق او بد میشود این بدی اخلاقی و زشت خوبی از ترک خوردن گوشت پدید می آید. شاید علت عمده این موضوع این باشد که نخوردن گوشت موجب ضعف بدن و سیستم اعصاب است و این بر ناتوانی روحی و ضعف اراده انسان تأثیر عمده میگذارد و از تسلط انسان بر خود می کاهد و آرامش لازم در برابر حوادث زندگی که از نیرومندی اعصاب و سلامت مزاج نشأت می گیرد، از دست می رود و انسان به فردی ضعیف ناآرام پرخاشجو و بی تحمل تبدیل می شود و این ریشه همه بدرفتاریها و کژ خلقیها در روابط اجتماعی و خانوادگی است.

احادیثی نیز در نکوهش گوشت خواری رسیده است. از جمع این دو دسته احادیث و مقایسه آنها روشن می شود که مداومت بر گوشت خواری زبان می رساند اما ترک آن نیز موجب ضعف و ناتوانی است.

پیامبر اکرم ﷺ

مَنْ أَكَلَ اللَّحْمَ اربعينَ صَبَاحًا فَسَا قَلْبُهُ :(بحار الانوار، ج ۶۲، ص ۲۹۴)

هر کس چهل روز (پیاپی) گوشت بخورد، به سنگدلی دچار گردد