أَعْطَيْتَ، وَقِنَا شَرَّ مَا قَضَيْتَ، فَإِنَّكَ تَقضى وَلَا يُقْضَى عَلَيْكَ، إِنَّهُ لَا يُذِلُّ مَنْ وَالَيْتَ، وَ لا يُعِزُّ مَنْ عَادَيْتَ، تَبَارَكْتَ رَبَّنَا وَ تَعَالَيْتَ

پروردگارا! بر محمد و خاندانش درود فرست، خداوندا! مرا در زمره آنان که هدایت نمودی هدایت و به همراه آنان که عافیت عنایت کردی عافیت عنایت کن و در زمره کسانی که سرپرستی نمودی سرپرستی کن و در آن چه دادی برکت عطا فرما، و شر آن چه مقدر فرموده ای را از ما دور دار به درستی که تو حکم کرده و بر تو حکم نمیشود هر که را سرپرستی نمودی ذلیل نشده و با هر که دشمنی نمودی عزیز نمیگردد مبارک است پروردگار ما و برتر می باشد.» (۱. صحيفة الرضا، ص ۸۰)

۲۹ - استغفار در نماز وتر

هفتاد مرتبه: «اَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ؛ خداوندا! از تو طلب بخشایش دارم و بازگشت به سوی تو را خواهانم» (۲. صحيفة الرضا، ص ۸۲)

نماز در زندان

۳۰ - هزار رکعت نماز در زندان

از بعضی از روایات استفاده میشود که امام هشتم حضرت رضا مدتی در شهر سرخس زندانی و تحت نظر بوده است از جمله:

اباصلت هروی میگوید در سرخس به کنار خانه ای که امام هشتم در آن زندانی بود رفتم از زندانبان اجازه خواستم تا با امام ملاقات کنم.

آنها گفتند: «نمی توانی با امام ملاقات کنی!

گفتم: چرا؟

گفتند زیرا امام رضا در شبانه روز هزار رکعت نماز می خواند. (۱.بحار الانوار، ج ۲، ص ۳۰۷؛ اصول وافی، ج ۲، ص ۱۱۳ )

۳۱ - در حفظ این لباس بکوش

«احْتَفِظُ بِهَذَا الْقَمِيصِ، فَقَدْ صَلَّيْتُ فِيهِ أَلْفَ لَيْلَةٍ، كُلٌّ لَيْلَةٍ أَلْفُ رَكْعَةٍ وَ خَتَّمْتُ فِيهِ الْقُرْآنَ أَلْفَ خَتْمَةٍ

در حفظ این پیراهن بکوش چرا که من با این پیراهن که در تنم بود هزار شب و در هر شب آن هزار رکعت نماز خوانده ام و هزار بار قرآن را ختم نموده ام.» (۱. بحار الانوار، ج ۸۲، ص ۳۱۰) (۲. جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، ج ۲، ص ۹۸)

۳۲ - اقامه نماز در زندان

عبد السلام بن صالح هروی گفت رفتم در آن خانه ای که حضرت رضا در آن محبوس بودند در سرخس در حالی که حضرت مقید بودند، از زندان بان اجازه خواستم که حضرت را ملاقات کنم گفت: ممکن نیست تو او را ملاقات کنی

گفتم: به سبب چیست؟

گفت چه بسا حضرت در شبانه روز هزار رکعت نماز می گزارد فقط ساعتی در صدر نهار و قبل از زوال و هنگام زردی آفتاب از نماز فارغ است که در این اوقات در جایگاه نمازش نشسته و با پروردگارش مناجات میکند وقتی برای ملاقات ندارد

عبد السلام میگوید من به او گفتم در همین ساعات که از نماز فارغ است، برای من اجازه بگیر زندانبان اجازه گرفت، خدمت حضرت رسيدم وَ هُوَ قَاعِدٌ في مُصَلاهُ مُتَفَكِّراً، در حالی که در جایگاه نمازش نشسته بود متفکر ابو الصلت میگوید، به حضرت عرض کردم: يَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ! مَا شَيْءٌ يَحْكِيهِ عَنْكُمُ النَّاسُ؟ این چیست که مردم از شما حکایت میکنند؟

فرمود: چه می گویند؟

نماز و عبادت امام رضا (ع)

عرض کردم شما ادعا میکنید که مردم بندگان ما هستند.

حضرت گفتند:

اللَّهُمَّ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ عَالِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ أَنْتَ شَاهِدٌ بِأَنِّي لَمْ أَقُلْ ذَلِكَ قَطُّ وَ لَا سَمِعْتُ أَحَداً مِن آبائي قَالَهُ قَطُّ وَ أَنتَ العَالِمُ بِمَا لَنَا مِنَ المَظَالِمِ عِنْدَ هَذِهِ الْأُمَّةِ وَإِنَّ هَذِهِ مِنْهَا.

بار خدایا! توئی به وجود آورنده آسمانها و زمین، عالم به غیب و شهود، تو شاهدی که من هیچگاه این مطلب را نگفته ام و هیچگاه نشنیدم احدی از پدرانم چنین حرفی بزنند.

 سپس حضرت رو کرد به من و فرمود ای عبد السلام اگر مردم همه بندگان ما باشند بنابر آنچه از قول ما حکایت کرده اند؛ پس از برای چه کسی بیعت از آنها میگیریم؟

عرض کردم: یابن رسول الله! درست فرمودید.

بعد فرمود: يَا عَبْدَ السَّلامِ أَمُنْكِرُ أَنْتَ لِمَا أَوْجَبَ اللَّهُ تَعَالَى لَنَا مِنَ الوِلايَةِ كَمَا يُنْكِرُهُ غَيْرُكَ ؟ قُلْتُ : مَعَاذَ اللَّهِ بَل أَنَا مُقِرٌّ بِوِلَا يَتِكُم . (۱. عيون اخبار الرضاء . ، ج ۲، ص ۱۸۲، ج ۶ از باب ۴۴ )

 آیا تو منکری ولایتی را که خداوند متعال برای ما واجب کرده است، کما اینکه دیگران انکار میکنند؟

عرض کردم به خدا پناه میبرم بلکه من کسی هستم که مقر به ولایت شما هستم. (۲. مجالس الشيعه، ص ۳۳۷ و ۳۳۸)

نماز در مکانهای مختلف

۳۳ - نماز روی سقف حوض

حضرت رضا به نیشابور وارد شدند در محله ای پیاده شدند که آن را محله فروینی میگفتند در آنجا حمامی بود که امروز معروف است به حمام حضرت رضا و در آنجا چشمه ای بود که آبش کم بود معمولاً یک نفر بالای چشمه می ایستاد و آب می کشید تا کم کم زیاد شود و بیرون آن حوضی بود پله هایی می خورد تا از آن چشمه آب به آن حوض می ریخت.

حضرت رضا داخل آن حوض شده و غسل کردند، سپس بیرون آمدند روی سقف آن حوض نماز گذاردند. از آن پس مردم مرتب وارد آن حوض شده غسل میکردند و از آن برای تبرک می خوردند و بر پشت آن نماز میگزاردند و درباره حوائج خود دعا می کردند و الان آن چشمه معروف است به چشمه کهلان که تا با مردم برای استشفاء و تبرک جستن به آنجا می روند. (۱. عبون اخبار الرضاء ، ج ۲، ص ۱۳۴ ذیل، ح ۴ باب ۳۷)(۲. مجالس الشيعه، ص ۱۳۱ - ۱۳۰)

۳۴ - نماز در قریه

ابوالحسن صائغ از قول عمویش نقل میکند که گفت: با حضرت رضا به سوی خراسان می رفتیم، با او درباره کشتن رجاء بن ابی الضحاک مشورت کردم حضرت مرا نهی فرمود، فَقَالَ: تُريدُ أَنْ تَقْتُلَ مُؤْمِنَةٌ بِنَفْسٍ کافِرَةٍ، فرمود میخواهی مؤمنی را به خاطر کافری بکشی؟

چون به اهواز رسیدیم فرمود نیشکری برای من تهیه کنید، بعضی از بی خردان آنجا گفتند این اعرابی و بادیه نشین است نمی داند که نیشکر در تابستان پیدا نمیشود عرض کردند این فصل نیشکر پیدا نمی شود و مختص به زمستان است.

فرمود: بَلَى اطْلُبُوهُ فَإِنَّكُم سَتَجِدُونَهُ طلب کنید، تفحص نمائید پیدا خواهید کرد.

اسحاق بن ابراهیم گفت به خدا قسم آقای ما چیزی را که یافت نشود طلب نمی فرماید.

پس فرستادند به نواحی و اطراف رعایای اسحاق آمدند و گفتند: ما مقداری ذخیره کرده بودیم برای بذر بکاریم، تقدیم نمودند، این یکی از براهین آن حضرت بود در این سفر.

حضرت به قریه ای رسیدند شنیدم در حال سجده می گفت: لک الْحَمْدُ أَنْ أَطَعْتُكَ، وَ لَا حُجَّةَ لِي إِنْ عَصَيْتُكَ، وَ لَا صُنْعَ لِي وَلَا لِغَيْرِي في إِحْسَانِكَ، وَ لَا عُذْرَ لِي أَنْ أَسَأْتُ، مَا أَصَابَنِي مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنْكَ يَا كَرِيمُ اغْفِرْ لِمَنْ فِي مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَمَغَارِبِهَا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ.

را وی گفت: بیش از چند ماه پشت سرش نماز گزاردیم در نمازهای واجب در رکعت اول حمد و انا انزلناه و در رکعت دوم حمد و قل هو الله احد می خواند. (۱. بحار، ج ۲۹، ص ۱۱۶ از عیون اخبار الرضاء ، ج ۲، ص ۲۰۵ و ۲۰۶) (۲. مجالس الشيعه ، ص ۱۲۷ - ۱۲۸)

۳۵ - دو حکم برای دو مسافر یکسان

امام رضا در جواب دو نفر مسافر که هر دو از یک نقطه حرکت کرده بودند و از کیفیت نماز خود سؤال کرده بودند، دو جواب متفاوت داد و فرمود

نماز اولی شکسته است و دومی باید نمازش را تمام بخواند. امام در بیان دلیل تمام بودن نماز مسافر دوم فرمود: چون تو به قصد زیارت سلطان (مأمون ظالم آمده ای و بنابراین سفر تو، سفر گناه است و سفر گناه موجب شکسته خواندن نماز نمی شود، لذا به این ترتیب، امام رضا حتی در بیان مسائل مردم را از طاغوت بر حذر می داشتند. (۳. محمد محمدی اشتهاردی داستانهای شنیدنی از چهارده معصوم ، ص ۱۴۹)

ص43

نماز در حرم امام رضا (ع)

۳۶ - نماز زائر مصری

ابو جعفر محمد بن ابی القاسم بن محمد بن فضل تیمی هروی الله گفت: از ابی الحسن علی بن حسن قهستانی شنیدم که گفت: من در (مرورود) بودم که مردی از اهل مصر را ملاقات کردم که نامش حمزه بود و از آنجا میگذشت برایم نقل کرد که

 من از مصر به قصد زیارت مشهد الرضا به طوس آمدم و هنگام غروب آفتاب به زیارت حضرت رضا رفتم، پس از زیارت و نماز دیدم غیر از من زائری در حرم نیست خادم آمد که مرا بیرون کند تا درب را ببندد من از خادم خواهش کردم که مرا در حرم بگذارد و درب را ببندد تا شب در حرم به نماز بگزرانم زیرا از راه دور آمده ام و گفتم که تا به صبح احتیاجی به رفتن بیرون پیدا نمیکنم خادم قبول کرده و درب حرم مطهر را بسته و رفت من هم مشغول نماز شدم به تنهائی تا آنکه خسته شدم و نشستم و سر خود را روی زانو گذارده تا ساعتی استراحت کنم همین که سرم را از روی زانو برداشتم دیدم مقابل صورتم یک رفعه ای به دیوار است و این دو بیت بر آن نوشته شده:

مَنْ سَرَّهُ أَن يَرَى قَبْراً بِرُؤيَتِهِ                                                           يُفَرِّجُ اللَّهُ عَمَّن زَارَهُ كُرُبَ

فَلْيَأْتِ ذَا القَبْرِ إِنَّ اللَّهَ أَسْكَنَهُ                                            سُلالَةً مِنْ نَبِي اللَّهِ (۱. در نسخه ای (رسول الله)) مُنتَجَبَه

 گفت: برخاسته و شروع کردم به نماز تا وقت سحر و باز مثل قبل سرخود را روی زانو گذاردم این بار که سر برداشتم دیگر آن نوشته و رقعه را به دیوار ندیدم در آن هنگام که نوشته را دیدم تازه بود مثل اینکه همان وقت نوشته شده بود هنگام صبح که درب حرم باز شد از

حرم مطهر بیرون آمدم. (۲. عيون اخبار الرضاء ، ج ۲، ص ۲۸۵، ج ۴، از باب ۶۹) (۳. مجالس الشيعه، ص ۴۴۰)

ص45