الْإِمَامُ وَاحِدٌ دَهْرَهُ لَا يُدَانِيهِ أَحَدٌ وَلَا يُعَادِلُهُ عَالِمٌ . (1) 1. تحف العقول ص ۴۶۴ )
امام یگانه روزگار خود است که احدی مانند او نیست و دانشمندی همپایه او نیست .
«امام رضا »
پیشوای مسیحیان مسلمان میشود
مأمون که سراسر عمرش به هر نحو ممکن به مبارزه و از هر فرصتی برای ضربه زدن به مقام و منزلت امامان شیعه استفاده می کرد، بر آن شد که سران ادیان را گرد آورد و امام رضا را به مناظره با ایشان فراخواند تا با غلبه آنها موجبات دوری مردم از حضرت فراهم آید.
در این راستا مأمون جاثلیق ، پیشوای مسیحیان را در کنار دیگر سران به مجلسی دعوت کرد و از امام رضا خواست که در صورت تمایل، در مناظره با ایشان شرکت کند. در اینحال حضرت رضا به یکی از یارانش نوفلی، رو کرد و فرمود :
82
«آیا میخواهی بدانی مأمون از این کارش کی پشیمان میشود؟ وقتی او ببیند که من با مسیحیان به انجیل و با یهود به تورات و با اهل زبور به زبور و با صائبین و هر ابذة و رومیان به مسلک خودشان استدلال میکنم خواهد فهمید که او سزاوار مقام و منزلتی که دارد نیست .»
امام رضا وضوء گرفت و با همراهان بعد از نوشیدن شربت سویق راهی مجلسی که مملو از جمعیت بود شدند.
بعد از ورود حضرت به مجلس ، مأمون به جاثلیق، پیشوای مسیحیان ، گفت :
«ایشان علی بن موسی بن جعفر از فرزندان فاطمه دختر پیغمبرمان ، و علی بن ابیطالب است؛ دوست دارم در بحث و گفتگو
انصاف را با او رعایت کنی .»
جائلیق گفت :
ای امیرالمؤمنین ! چگونه با شخصی بحث کنم که با کتاب و سخنان پیغمبری که من آنها را قبول ندارم، بحث میکند . »
امام رضا فرمود:
ای نصرانی ! اگر تمام دلایل من از انجیل شما باشد، قبول خواهی کرد؟ »
پیشوای مسیحیان گفت:
آیا من می توانم گفته های انجیل را قبول نکنم؟ به خدا قسم ، آنچه
83
را انجیل میگوید اقرار میکنم اگرچه به نفع من نباشد.»
جاثلیق پرسید:
نظر شما راجع به نبوت حضرت عیسی و انجیل چیست ؟ آیا هر دو را قبول دارید ؟ »
امام رضا فرمود:
به نبوت عیسی و کتاب و گفتارش و آنچه حواریین او به آن اقرار دارند، ایمان دارم ولیکن نبوّت عیسایی که به رسالت محمدﷺ و کتاب و گفتارش اقرار ننموده و به امتش بشارت نداده باشد، ایمان و اعتقادی ندارم . »
پیشوای مسیحیان گفت:
آیا به دستورات دینی توسط دو شاهد عادل علم حاصل می شود؟ »
وقتی حضرت رضا جواب مثبت داد، او گفت:
پس دو شاهد بر نبوت محمد ﷺ که مسیحیان گواهی آنان را بپذیرند اقامه کن . »
امام رضا پرسید :
نظر شما راجع به یوحنای دیلمی که مورد قبول حضرت عیسی بن مریم بود، چیست ؟ »
او اظهار داشت:
یوحنای دیلمی؛ از محبوب ترین اشخاص نزد حضرت عیسی یاد کردی . »
84
امام رضا پرسید :
آیا این سخن یوحنا در انجیل آمده است که حضرت عیسی مسیح از دین محمد که از تبار عرب است به او خبر داد؛ از اینرو یوحنا به حواریین آنرا مژده داد و همگی به آن ایمان آوردند؟»
جاثلیق گفت :
این سخن را یوحنا از مسیح نقل میکند ولیکن به زمان ظهور و بعثت و نام آن پیامبر اشاره ای ندارد.»
حضرت رضا فرمود:
اگر بخشهایی از انجیل را درباره محمد و اهل بیت و امت او تلاوت کنند ، ایمان می آوری؟»
وقتی پیشوای مسیحیان جواب مثبت داد امام رضا از نسطاس رو می پرسید
آیا بخش سوم انجیل را حفظ هستی ؟ »
جواب داد:
» . بلی
حضرت رضا رو به رأس الجالوت پیشوای یهودیان، نمود و پرسید:
آیا انجیل را خوانده ای ؟ »
او جواب مثبت داد و امام رضا فرمود:
به بخش سوم انجیل دقت کن؛ اگر در این بخش سخنی از محمد و
85
اهل بیت و امت او به میان آمده باشد گواه برای من باشید . »
حضرت رضا آن بخش انجیل را خواند تا به فرازی که از محمد و اهل بیت و امت او سخن به میان آمده رسید؛ در همان لحظه امام رضا از ادامه تلاوت باز ایستاد و پرسید:
ای نصرانی ! به حق مسیح و مادرش آیا فهمیدی که من دانای به انجیل هستم ؟ »
وقتی او اذعان نمود، حضرت رضا ادامه آن فراز از انجیل را تلاوت نمود و پرسید
ای نصرانی ! نظر شما راجع به این کلمات انجیل که از محمد و اهل بیت و امت او سخن میگوید چیست؟ اگر آن را تکذیب کنی ، موسی و عیسی را تکذیب کرده و قتل تو بر ما واجب می شود؛ زیرا به پروردگار و پیغمبر و کتاب او کفر می ورزی . »
جاثلیق گفت :
«به آنچه از انجیل برای من آشکار شد منکر نیستم؛ به آن اقرار می کنم.»
امام رضا از حضار خواست تا به اقرار او گواه باشند و از جاثلیق خواست تا آنچه می خواهد بپرسد.
پیشوای مسیحیان پرسید
حواریین حضرت عیسی و عالمان انجیل چند نفر بودند ؟ »
امام رضا فرمود:
86
حواریان دوازده مرد و داناترین ایشان الوقا بود و عالمان انجیل سه نفر به نامهای یوحنای بزرگ در باج(1) ۱. باخ نیز ضبط شده است؛ نام مکانی است. ) و یوحنا در قرقیسیا(2) ۲ نام سرزمینی در ساحل فرات است. ) و یوحنای دیلمی بودند. یوحنای دیلمی، مسیحیان و بنی اسرائیل را به نبوت محمد و اهل بیت و امت او بشارت می داد. »
امام رضا فرمود:
ای نصرانی ! قسم به خدا ما به آن عیسایی که به محمد ﷺ ایمان آورد، اعتقاد داریم ولیکن به عیسایی که شما معرفی میکنید، چیزی جز ضعف و اندکی روزه گرفتن و نماز خواندن نمی شود نسبت دهیم. »
پیشوای مسیحیان گفت :
شما درست سخن نگفتی؛ گمان میکردم تو داناترین مسلمانان هستی؛ حضرت عیسی یک روز را بی روزه و شبی را بدون
شب زنده داری نگذراند.»
امام رضا فرمود :
اگر آنگونه که شما میگویید باشد، پس آن نماز و روزه را برای چه کسی انجام می داد . »
پیشوای مسیحیان ساکت شد و نتوانست جوابی دهد.
حضرت رضا پرسید :
چرا اینرا که حضرت عیسی مرده ها را به اذن خداوند متعال زنده
87
می کرد قبول نمیکنید؟»
پیشوای مسیحیان گفت :
زیرا کسی که مرده را زنده و کوری و مرض پیسی را مداوا کرده و شفا دهد پروردگاری شایسته پرستش است . »
امام رضا فرمود:
بطور قطع پیامبران دیگر الهی نیز نظیر الیسع چون حضرت عیسی روی آب راه رفته و مرده زنده کرده و کوری و مرض پیسی را درمان می نمودند. حضرت حزقیل سی و پنج هزار نفر را بعد از گذشت شصت سال از مرگشان زنده کرد ولی پیروان ایشان، آنها را به عنوان پروردگار عبادت نکردند . »
سپس امام به پیشوای یهودیان رأس الجالوت ، رو کرد و فرمود:
آیا همان قضیه را در مباحث مربوط به جوانان بنی اسرائیل در تورات دیده ای؟ آنها را بخت النصر از اسیران بنی اسرائیل بعد از جنگ بیت المقدس برگزید؛ سپس ایشان را به سرزمین بابل برد و کشت. در پی این خداوند متعال حضرت حزقیل را به سوی آنها فرستاد و او به ایشان زندگی دوباره داد. این داستان در تورات است و جز کافر از شما کسی اینرا انکار نمیکند.»
پیشوای یهودیان گفت:
ما این داستان را شنیده و با آن آشنا هستیم . »
امام رضا ضمن تأیید گفته او، فرمود:
88
آن بخش مربوط به آن داستان را از تورات باز کرده و نگاه کن . » حضرت رضا آیاتی از تورات را تلاوت می کرد و رأس الجالوت با شگفتی تمام و اضطراب گوش میداد. پس از این تلاوت ، امام به پیشوای مسیحیان رو کرد و پرسید
آیا ایشان که حضرت حزقیل و الیسع آنها را زنده کردند، قبل از حضرت عیسی بودند یا عیسی قبل از ایشان بود؟ »
او جواب داد:
آنها قبل از عیسی بودند. »
امام رضا فرمود:
روزی عده ای از قریش از رسول اکرم ﷺ تقاضا کردند که مرده های ایشان را زنده کند. از اینرو حضرت محمد ﷺ حضرت على را با ایشان سوی قبرستان فرستاد و به حضرت امیرالمؤمنین فرمود: به قبرستان برو و کسانی را که ایشان میخواهند با ذکر نامشان صدا بزن و بگو ای فلان و فلان محمد رسول خدا، میگوید به اذن خدا بپا خیزید حضرت علی با قریش وارد قبرستان شد و وقتی نام کسانی را که آنها خواستند به زبان آورد، همه آنها از قبر بیرون آمده و سر و صورت خود را از خاک پاک کردند و قریشیان سؤالاتی از ایشان پرسیدند و آنها گفتند: " محمد رسول خداست. ما دوست داشتیم در زمان پیامبری او زنده باشیم تا به او ایمان آوریم . " رسول اکرم ﷺ همچنین کور مادرزاد و مرض پیسی و دیوانگی را شفا داد و
89
پرندگان و دیگر حیوانات و جن و شیاطین با او سخن گفتند. ولی با تمام این احوال، ما او را پروردگار خود ندانستیم.
بنابراین اگر حضرت عیسی را پروردگار خود بدانید، حضرت الیسع و حزقیل را نیز باید پروردگار خودتان بدانید. زیرا ایشان نیز
همان معجزات عیسی بن مریم را انجام می دادند . »
در ادامه حضرت رضا فرمود:
هزاران نفر از بنی اسرائیل از ترس طاعون از سرزمین شان بیرون رفتند. در پی این خداوند متعال همه ایشان را در یک لحظه میراند. اهل آن دیار ضمن اینکه از آن واقعه شگفت زده شدند، برای آنها مقبره دسته جمعی ساختند. بعد از گذشت سالها که استخوان شان پوسیده بود، روزی پیغمبری از بنی اسرائیل از آنجا گذر می کرد که صحنه استخوانهای متراکم و پوسیده آنها را مشاهده کرد و شگفت زده شد. در آنحال، خداوند متعال به او وحی کرد که آیا میخواهی آنها را زنده کنم تا انذارشان دهی؟ وقتی او جواب مثبت داد، خداوند متعال فرمود که ایشان را با صدای بلند صدا بزن و بگو ای استخوانهای پوسیده به اذن خداوند متعال بپاخیزید به دنبال این وقتی او آنها را ندا زد، تمام آنها زنده شده و گرد و خاک را از سر و صورت خود پاک نمودند. علاوه بر این، حضرت ابراهیم خلیل الرحمن چند پرنده ای را که گرفته بود، تکه تکه نمود و بر سر هر کوهی قسمتی از آنها را گذاشت و وقتی آنها را صدا زد، همگی با سرعت به سوی او آمدند؛ یا داستان حضرت
90
موسی که هفتاد نفر از بنی اسرائیل به او گفتند : " اگر خدا را دیده ای ، به ما هم نشان بده " وقتی حضرت موسی سخن آنها را رد کرد، آنها گفتند: تا خدا را آشکارا مشاهده نکنیم به تو ایمان نمی آوریم. " پس از آن سخنان ، صاعقه ای همه آنها را در بر گرفت و همگی سوختند. حضرت موسی به خداوند متعال فرمود: ای پروردگار من! هفتاد نفر از بنی اسرائیل را اینجا آوردم و اکنون اگر تنها برگردم، قوم من چگونه گفته هایم را قبول خواهند کرد؟ ای کاش همه ما را قبل از این واقعه از بین می بردی. آیا ما را به جهت آنچه سفیهان و نابخردان ما انجام دادند به هلاکت می رسانی؟" از اینرو خداوند متعال آن هفتاد نفر را زنده کرد.»
امام رضا در ادامه فرمود:
از پذیرش این مطالب نمیتوانید سرباز زنید؛ زیرا تورات انجیل، زبور و قرآن این قضایا را نقل کرده اند. بنابراین ، بنابر عقیده شما هر کسی مرده زنده کند و کور مادرزاد و مرض پیسی و دیوانه ها را شفا دهد باید پروردگار باشد پس همه این پیغمبران را پروردگار خود بدان . »
جائلیق، پیشوای مسیحیان اقرار به توحید کرد و گفت :
رأی و عقیده صحیح ، همان است که گفتید ؛ «لا اله إلا الله.»
امام رضا رو به پیشوای یهودیان ، رأس الجالوت کرد و فرمود:
ای یهودی آیا در تورات اینرا خواندی که وقتی آخرین پیامبر
91
الهی ظهور کند، بنی اسرائیل باید به او ایمان آورند تا دل هایشان آرام گیرد. امت او از ملتهای کافر با شمشیر انتقام میگیرد.»
پیشوای یهودیان اینرا تأیید کرد. سپس امام رضا به پیشوای مسیحیان ، جاثلیق ، رو کرد و پرسید
ای نصرانی! آیا از کتاب شعیای نبی اطلاعی داری؟»
او جواب داد:
تک تک حروف آن را می دانم.»
امام رضا به هر دوی ایشان فرمود:
آیا این کلام او را خوانده و فهمیده اید که گفته است : " ای قوم من ! من سواری(1) ١. راكب الحمار ؛ سوار بر حمار که مراد حضرت عیسی است . ) که نور او را در بر گرفته و سواری(2) . راكب البعير ؛ سوار بر شتر که مراد حضرت رسول اکرم است . ) را که چون ماه درخشان است می بینم . "
آن دو جواب دادند:
بلی؛ این سخن از شعیا است . »
امام رضا فرمود:
ای نصرانی در انجیل ، سخن حضرت عیسی را دیده ای که فرمود: " بطور قطع من به سوی پروردگارمان می روم و بارقلیطا(3) . در برخی نسخه ها فارقلیطا و فار فلیطا است. معرب کلمه یونانی به معنای تسلی بخش و شفاعت کننده است.)
در آینده خواهد آمد که گواه حق من بوده همانگونه که من گواه او هستم .
92
او هر چیزی را برای شما آشکار ساخته و پایه کفر را در هم خواهد شکست . " »
پیشوای مسیحیان ، جاثلیق ، گفت :
هر آنچه از انجیل بگویی، آنرا قبول میکنیم.»
امام فرمود:
ای جاثلیق ! آنچه را گفتم، در انجیل هست ؟ »
او جواب داد
».بلی
امام هشتم پرسید :
از ناپدید شدن اولین انجیل سخن بگو ؛ این انجیل کنونی را چه کسی برای شما تهیه کرد ؟ »
او جواب داد:
انجیل فقط یک روز ناپدید شد؛ بعد از آن بصورت کامل آنرا یافتیم. و یوحنا و متی آنرا برای ما گردآوری و تنظیم نمودند.»
امام رضا فرمود:
آگاهی تو از انجیل چقدر کم است. اگر قضیه اینگونه که گفتی باشد، پس اینهمه اختلاف شما بر سر انجیل چیست؟ اگر این همان انجیل اصلی بود اختلافی بین شما وجود نداشت. حقیقت این است که وقتی انجیل ناپدید شد مسیحیان به نزد علمای خودشان آمدند و
گفتنا : " عیسی بن مریم کشته شد. انجیل را از دست دادیم. شما
93
علمای انجیل هستید. آیا چیزی از آن را حفظ داريد ؟ " الوقا و مرقابوس به مسیحیان گفتند: تمام انجیل در سینه ما محفوظ است. شما اندوهناک نشوید و معابد و کلیساها را خالی نگذارید.
بعد از این قضایا ، الوقا و مرقابوس و يوحنا و متی این انجیل را تنظیم نمودند. و این چهار تن شاگرد شاگردان حواریان حضرت عیسی بودند. این داستان انجیل است ای جائلیق !»
پیشوای مسیحیان ، جاثلیق ، گفت :
من اینرا تا به حال نمیدانستم ولیکن اکنون از علم و دانش تو استفاده کرده و آموختم؛ قلب من گواهی میدهد که آنچه گفتی حق است و آگاهی من بطور فزاینده گسترش یافت . »
امام رضا فرمود:
آیا گواهی و شهادت ایشان آن چهار تن نزد تو پذیرفته است ؟ »
او جواب داد:
بلی؛ هر آنچه ایشان گفته باشند حق است . »
امام رضا رو به مأمون و حضار کرد و فرمود:
همه شما بر گفته او گواه باشید و رو به جاثلیق فرمود:
به حق حضرت مسیح و مادرش ، آیا عقیده متى ، الوقا و مرقابوس را راجع به حضرت عیسی میدانی؟ متی عقیده دارد عیسی پسر داود بن ابراهيم بن اسحق بن يعقوب بن يهوذا بن خضرون است. و مرقابوس عقیده دارد عیسی کلمة الله است که در بدن آدمی حلول
94
کرده است و الوقا عقیده دارد که عیسی و مادرش دو انسان خلق شده از گوشت و خون بودند و در مریم روح القدس حلول کرده بود. با تمام این احوال تو به آن گفتار حضرت عیسی عقیده داری که گفت: "ای حواریان به آسمان جز کسی که از آن نازل شده باشد نمی رود و او کسی جز خاتم پیامبران نیست .
پیشوای مسیحیان گفت:
این گفتار عیسی است؛ انکارش نمیکنیم .»
امام هشتم فرمود:
پس راجع به سخنان الوقا، مرقابوس و متی نسبت به حضرت عیسی چه میگویی؟ »
جائلیق گفت :
به عیسی دروغ نسبت دادند . »
امام رضا فرمود :
ای مردم! آیا اول آنها را اشخاص پاکیزه و عالمان انجیل و گفتارشان را حق ندانست ؟ »
جاثلیق گفت :
ای عالم مسلمانان دوست دارم که مرا از بحث درباره آن چند تن معاف کنی . »
حضرت رضا فرمود:
اشکالی ندارد؛ از هر چه می خواهی سؤال کن.»
95
جاثلیق گفت :
قسم به حق حضرت مسیح گمان نمیکنم در بین دانشمندان مسلمان ، مثل تو یافت شود میخواهم دیگران از شما سؤال کنند .»(1) ۱. عيون اخبار الرضاج ۱ ص ۱۵۴۱۶۴ و توحید صدوق ص ۴۲۰۴۲۷. )
96
الْإِمَامُ مخصوص بِالْفَضْلِ كُلِّهِ مِنْ غَيرِ طلب ولا إكتساب ؛ فَمَنْ ذَا يَبْلُغُ مَعْرِفَةَ الْإِمَامِ أَوْ كُنْهَ وَصْفِهِ. (1) ۱. تحف العقول ص ۴۶۴ )
همه فضیلت ها بدون آموزش ، مخصوص امام است ؛ پس چه کسی را توان شناخت امام و وصف او میتواند باشد .
امام رضا ) علیه السلام)
مناظره امام رضا با پیشوای یهودیان
در جلسه مناظره و گفتگویی که مأمون ترتیب داده بود، بعد از پیشوای مسیحیان، جائلیق ، امام رضا به پیشوای یهودیان، رأس الجالوت ، رو کرد و فرمود
سؤال می پرسی یا من بپرسم؟ »
او جواب داد:
من سؤال می کنم؛ ولی هیچ دلیلی را جز از تورات، انجیل ، زبور داود، صحف ابراهیم و موسی نمی پذیریم. »
97
امام رضا فرمود:
اگر دلیلی غیر از اینها آوردم، از من مپذیر .»
پیشوای یهودیان پرسید
دلیل بر نبوت محمد چیست ؟ »
امام رضا فرمود:
موسی بن عمران ، عیسی بن مریم و حضرت داود به پیغمبری او گواهی داده اند . »
رأس الجالوت گفت :
گفتار حضرت موسی را بیان کنید . »
حضرت رضا فرمود:
بطور قطع حضرت موسی به بنی اسرائیل فرمود: " همانا پیغمبری از برادران شما خواهد آمد. به او ایمان آورید.
آیا از بنی اسرائیل غیر از نسل حضرت اسماعیل برادری می شناسی؟ »
پیشوای یهودیان گفت:
این سخن شما را قبول میکنم .»
امام رضا فرمود:
آیا از برادران بنی اسرائیل پیغمبری غیر از محمد ﷺ ، شخص دیگری به نبوت نائل شده است ؟ »
پیشوای یهودیان گفت:
».نه
98
امام رضا فرمود:
آیا این سخن تورات را قبول میکنی که گفته است:
نور از سمت طور سینا آمد و از کوه سـاعیر برای مردم نورافشانی کرد و از کوه فاران بر ما آشکار شد . »
رأس الجالوت گفت :
این کلمات را دیده ام ولی تفسیرش را نمی دانم. »
امام رضا فرمود:
آنجا که می گوید: "نور از جانب سینا آمد . مراد وحی الهی به حضرت موسی بر روی طور سینا است و آنجا که می گوید : " از کوه ساعیر برای مردم نور افشانی کرد مراد کوهی است که خداوند متعال برای حضرت عیسی بن مریم آنجا وحی نمود. و آنجا که می گوید: "از کوه فاران برای ما آشکار شد. مراد کوهی است که فاصله اش تا مکه یک تا دو روز است.
شعیای نبی گفته است: " دو سوار را می بینم که زمین برای آندو نورافشانی نمود. یکی از آن دو بر حمار و دیگری سوار بر شتر است.
آیا آن دو سوار را می شناسی؟ »
پیشوای یهودیان گفت :
نمی دانم آن دو کیستند. مرا آگاه کن . »
امام فرمود:
سوار بر حمار حضرت عیسی و سوار بر شتر محمد ﷺ است. آیا اینها را که تورات گفته است قبول میکنی ؟ »
99
رأس الجالوت گفت :
قبول میکنم .»
امام رضا پرسید :
آیا حیقوق نبی را می شناسی؟ »
او جواب داد:
» . بلی
حضرت رضا فرمود:
او سخنی گفته که کتاب شما آن را بیان کرده است؛ او میگوید:
خداوند متعال بیان(1) ۱ برخی نسخه ها بینات و برخی تبیان دارند. ) را از کوه فاران آورد و آسمانها پر از تسبیح و تعظیم احمد و امت او شد. دین او همه جا را فرا می گیرد. بعد از خراب شدن بیت المقدس کتاب تازه ای می آورد.
مراد او از کتاب تازه قرآن(2) ۲ در برخی نسخه ها فرقان است. ) است؛ ایا این سخن را دیده و به آن ایمان داری ؟ »
پیشوای یهودیان گفت :
بلی ؛ حیقوق نبی آنرا گفته است و من انکار نمیکنم . »
امام رضا فرمود:
حضرت داود در زبورش گفته است: " خدایا! برپا کننده سنت الهی بعد از فترت را مبعوث نما
100
آیا پیغمبری غیر از محمد اله میشناسی که بعد از فترت(1) ۱. مراد از فترت زمان بعد از حضرت عیسی تا بعثت رسول اکرم ﷺ است که پیغمبری مبعوث نشد. ) ، سنت الهی را بپا دارد ؟ »
او جواب داد:
این سخن که گفتی درست است که گفتار حضرت داود است ولیکن مقصودش حضرت عیسی است . »
امام رضا فرمود:
این را نمیدانی که حضرت عیسی تا وقتی خداوند متعال او را به آسمان برد، طبق سنت الهی در تورات عمل میکرد. انجیل میگوید:
"ابن البرة می رود و بارقلیطا بعد از او خواهد آمد که آصار (2) ۲. آصار جمع اصر به معنی عهد و پیمان و گناه آمده است. در برخی نسخه ها یخفف الأصار است که به معنی گناه ها را در جامعه کم میکند و در برخی دیگر یحفظ الآصار است که به معنی عهد و پیمانها را حفظ می کند .» می باشد . ) را حفظ کرده و هر چیزی را برای شما تفسیر میکند و به نبوت من گواه خواهد بود همانطور که من گواه بر نبوت او هستم. من أمثال معارف الهی را آورده و او معنا و تأویل آن معارف را خواهد آورد. "
آیا به این کلمات در انجیل ایمان داری ؟ »
او جواب داد:
» بلی
101
امام رضا فرمود:
اى رأس الجالوت ! آیا راجع به پیغمبرتان، حضرت موسی بن عمران ، سؤال کنم ؟ »
او گفت:
بلی؛ بپرسید . »
حضرت رضا پرسید:
دلیل شما بر نبوت حضرت موسی چیست ؟ »
رأس الجالوت گفت :
موسی معجزه ای که کسی از پیامبران قبلی، مثل آن را نیاورده است ، انجام داد . »
امام هشتم پرسید :
نمونه ای از آن معجزه ها را بیان کنید . »
او گفت:
مثل شکافتن دریا و تبدیل عصا به مار و ضربه زدنش به سنگ و جاری شدن چشمه ها از آن و ید بیضاء .»
امام رضا فرمود:
اینکه گفتی موسی معجزه ای آورد که مردم از انجام آن عاجز و ناتوان بودند درست است ولی باید به این نکته توجه کرد که آیا اگر کسی کاری کند که مردم مثل آن را نتوانند انجام دهند، باید به او ایمان آوریم؟»
پیشوای یهودیان گفت:
102
نه؛ ولی حضرت موسی به جهت مقام و منزلتش نزد پروردگار، نظیری نداشت و به نبوّت کسی جز با اظهار معجزاتی نظیر
کارهای خارق العاده او نمیشود ایمان و اعتقاد پیدا کرد.»
امام رضا فرمود:
پس چطور به پیامبران قبل از او که نه دریا را شکافتند و نه با ضربه شان به سنگ ، چشمه ها جاری ساخته و نه ید بیضاء نمودند و نه عصا را به مار تبدیل کردند، ایمان آوردید ؟ »
پیشوای یهودیان گفت :
همانطوری که گفتم ایشان بر نبوتشان آیات و معجزاتی را آوردند که مردم عاجز و ناتوان از انجام آن بودند.»
امام رضا فرمود :
اى رأس الجالوت با اینکه حضرت عیسی بن مریم مرده را زندگی و حیات و کور مادرزاد و مرض پیسی را شفا می داد و از گل مجسمه پرنده میساخت و به او میدمید و به اذن الهی پرنده زنده ای می شد چطور به او ایمان نیاورده اید ؟ »
پیشوای یهودیان گفت :
حضرت عیسی آن کارها را انجام داد ولی ما آنها را ندیدیم . »
امام رضا فرمود:
آیا آیات و معجزات حضرت موسی را دیده ای؟ مگر نه این است که به واسطه اخبار رسیده از اصحاب مورد اطمینان و موثق حضرت موسی به او ایمان دارید؟»
103
».بلی
امام هشتم فرمود:
آیا اخبار متواتر از آیات و معجزات حضرت عیسی موجب نمی شود که به او نیز ایمان آورید؟ چطور به حضرت موسی ایمان
آوردید ولی به حضرت عیسی ایمان نمی آورید؟»
پیشوای یهودیان نتوانست جوابی دهد. و ساکت ماند.
امام رضا فرمود:
نبوت پیغمبر بزرگوار اسلام و هر پیامبری چون ایشان است. از معجزات پیغمبر اکرم این است با اینکه یتیم فقیر و چوپان اجیر بود و خواندن و نوشتن را نیاموخت و نزد هیچ معلمی درس نخواند قرآنی آورد که در آن قصه های انبیاء بطور دقیق و اخبار گذشتگان و آیندگان موجود است. او مسائل مخفی و ناپیدا و آنچه در خانه ها انجام میشد را خبر می داد و همچنین آیات و نشانه های زیاد دیگری که قابل شمارش نیست آورد. »
پیشوای یهودیان گفت:
اخبار مربوط به عیسی و محمد نزد ما صحیح نیست. از اینرو برای ما روا نیست که به چیزی که صحیح نیست اقرار کنیم . »
حضرت رضا فرمود:
پس گواهان به نبوّت عیسی و محمد گواهان دروغین و باطل هستند ؟ »
او جوابی نتوانست بدهد و ساکت ماند. (1) ۱. توحید صدوق ص ۴۳۰ - ۴۲۷ و عیون اخبار الرضاج ۱ ص ۱۶۷ - ۱۶۴ . )
104
الْإِمَامُ لَا يُعَادِلُهُ عَالِمٌ وَلَا يُوجَدُ لَهُ بَدَلٌ وَلَا لَهُ مِثْلٌ وَلَا نَظِيرُ . (1) ا. تحف العقول ص ۴۶۴ )
هیچ دانشمندی نظیر امام معصوم یافت نمی شود؛ برای او هیچ همتایی وجود ندارد.
امام رضا ) علیه السلام)
مناظره امام رضا با پیشوای زرتشتیان
در جلسه مناظره و گفتگویی که مأمون ترتیب داده بود بعد از مناظره با پیشوای مسیحیان و پیشوای یهودیان امام رضا به هربذ اکبر پیشوای زرتشتیان، فرمود
دلیل شما بر نبوت زرتشت که اعتقاد به نبوتش دارید چیست ؟ »
هر بذ اکبر گفت :
او برای ما کاری کرد که کسی قبل از او چنین کاری انجام نداده بود؛ از اخبار گذشتگان برای ما نقل کرده اند که او چیزهایی را برای ما روا شمرد که دیگران جائز ندانستند. از اینرو ما از او پیروی کردیم.»
105
امام رضا فرمود:
مگر نه اینست که شما به واسطه اخبار رسیده، از او پیروی می کنید ؟ »
هر بذ اکبر گفت:
» بلی
امام رضا فرمود:
نسبت به پیامبران از آن جمله موسی ، عيسى ومحمد ﷺ نیز اخبار آنگونه به ما رسیده است. چگونه به اخبار مربوط به او
تمسک میکنید و اینها را رها میکنید؟»
هر بذ اکبر نتوانست جوابی دهد و ساکت ماند.
در این حال امام رضا رو به حاضران کرد و فرمود:
اگر بین شما کسی است که رأی و نظرش مخالف اسلام است و می خواهد سؤال کند، بپرسد . » (1) ۱. توحید صدوق ص ۴۳۰ و عیون اخبار الرضاج ۱ ص ۱۶۸ - ۱۶۷ )
106