* نمونه هایی از روش تفسیر مأثور در سخنان امام رضا (ع) : 

۱- به امام رضا (ع) عرض شد: معنای «نعیم » در آیه : « ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيم(1)»(تکاثر ، : سپس در آن روز همه شما از نعمتهایی که داشته اید بازپرسی خواهید شد ») چیست؟ آیا به معنی آب سرد است یا طعام پاکیزه و یا خواب نیکو و پاکیزه ؟ 

امام (ع) فرمود: خداوند از آن چه به بندگانش تفضل فرموده است ، سؤال نمی کند و بر آنان منت نمی گذارد ... ولیکن نعیم یعنی حب ما اهل بیت . از آن جهت که چون بنده به دوستی ما وفا کند ، به بهشت می رود و پدر بزرگوارم از اجداد طاهرینم و از رسول خدا (ص) روایت کرده اند که پیامبر (ص) فرمود : یا علی همانا اول چیزی که از بنده سؤال می شود شهادت « لا إله إلا الله و محمد رسول الله » است ، سپس شهادت به ولایت توست . پس کسی که به آن اقرار کند و معتقد باشد به آن ، او را نعیمی دهند که از برای آن زوالی نباشد(۲).(عيون اخبار الرضا (ع) ، ج ۲، ص ۱۲۹) 

2- امام رضا (ع) در مورد آیه شریفه « وَ ادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ تَغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَ سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ (بقره ، ۵۸ : « و از در با خضوع و خشوع وارد گردید و بگویید: «خداوندا! گناهان ما را بریز تا خطاهای شما را ببخشیم و به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد.)» ، قول امام باقر (ع) که فرمودند : ما حطه شما هستیم ) نَحنُ بابُ حِطَّتِكُم ) را در تفسیر آیه آوردند(۲).(تفسیر عیاشی ، ج ۱، ص ۴۵ ؛ بحار الانوار ، ج ۲۳، ص ۱۲۲) یعنی همان گونه که بنی اسرائیل موظف شدند که از دروازه شهر در آیند و از خداوند بخواهند که گناهانشان را بریزد ، اهل بیت (ع) باب آمرزش و ریزش گناه مسلمانان هستند که هر کس به طریق آنان درآید و از راه آنان ، خداوند را بخواند و به او توسل بجوید، خداوند او را می آمرزد .

38

2- روایت شده که شخصی از امام رضا (ع) پرسید : مردی در هنگام مردن وصیت کرده است که همگی مملوکان قدیم من در راه خدا آزادند. حکم شرعی چیست ؟ امام (ع) فرمود: آری خداوند متعال در کتاب خود فرموده است : « حَتَّی عادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَديم(2)»(یس ، ۳۹ : « سرانجام بصورت شاخه» کهنه قوسی شکل و زرد رنگ خرما در می آید »). هر کدام از مملوکان او را که شش ماه از مدت تملک او گذشته است او قدیم و آزاد است. و عرجون چوب قوسی شکل است که خوشه خرما را که مشتمل بر رشته های دارای شکوفه است به درخت نخل متصل میسازد و پس از گذشت شش ماه خشک و کهنه می شود(۳).(تفسیر علی بن ابراهیم قمی ، ج ۲، ص ۲۱۵)

75