ه عموهای امام

 آیا از عموهای امام رضا و فرزندان امام صادق کسی در دوره امامت حضرت زنده بود؟

سه شخصیت معروف به نامهای علی بن جعفر و محمد بن جعفر و اسحاق بن جعفر از عموهای معروف حضرت رضا هستند که در عصر امام

زندگی میکردند. در اینجا به اختصار از آن سه یاد میکنیم

 ۱ علی بن جعفر، کوچکترین فرزند امام صادق ، همیشه همراه برادرش موسی بن جعفر بود و به گفته خود چهار عمره را با برادر به جای آورد. (1. آن حضرت که با خانواده خویش عازم حج بود یک نوبت مسیر مدینه تا مکه را در ۲۶ روز در نوبت دیگر ۲۵ روز در سفری ۲۴ روز و یک بار ۲۱ روز طی کرد (بحار الأنوار، ج ۴۸، ص۱۰۰).)

او احادیث بسیاری از آن حضرت نقل کرده است.(2. الإرشاد، ج ۲، ص ۲۱۴. ) علی بن جعفر بسیار می کوشید که مسائل دینی خود را از امام کاظم فراگیرد و مسائل مشهوری دارد که از برادر بزرگوارش پرسیده و پاسخ هایی از آن جناب شنیده است. برخی از آن روایات در کتابی به نام مسائل علی بن جعفر گرد آمده و انتشار یافته است. او در دوران امامت امام رضا زنده بود و حتی دوران امامت حضرت جواده را نیز درک کرد و در حالی که دوران پیری را سپری میکرد دستان امام خرد سال جواد الائمه را می بوسید و در پاسخ به اعتراض برخی اینگونه بیان میکرد وقتی خداوند مرا با این ویژگی ها شایسته امامت ندانست و او را لایق این مقام کرد آیا با وی بستیزم؟ من غلامی از غلامان وی هستم. (3. کافی، ج ۱، ص ۳۲۲ )

علی بن جعفر هنگام شهادت امام هادی نیز حاضر و زنده بوده است.(4. کافی، ج ۱، ص ۳۲۶. ) با توجه به اینکه شهادت امام هادی در سال ۲۵۴ ق رخ داده در می یابیم که او بیش از صد سال زندگی کرده است. درباره محل دفن علی بن جعفر اختلاف نظر وجود دارد برخی از جمله مرحوم محمد تقی مجلسی گفته اند که او در قم مدفون است؛ جایی که هم اکنون به نام علی بن جعفر شهرت دارد؛(5. مجلسی اول، روضة المتقين، ج ۱۴، ص۱۹۱. ) اما محمد باقر مجلسی میگوید: «این مطلب در کتابهای معتبر نیامده است گرچه اثر قبری با نام علی بن جعفر در قم وجود دارد.(6. بحار الأنوار، ج ۹۹، ص ۲۷۳ ) محدث نوری مدعی است محل اصلی دفن علی بن جعفر منطقه عریض در مدینه منوره است.(7. نورى، خاتمة المستدرک، ج ۴، ص ۴۸۶ ) از این رو مزار در قم از نوادگان علی بن جعفر خواهد بود.

۲ محمد بن جعفر مردی با سخاوت و دلاور بود. او بیشتر وقت ها یک روز روزه میگرفت و یک روز افطار میکرد. از همسرش خدیجه دختر عبد الله بن حسین روایت شده که گفت نشد روزی که محمد با جامه از خانه بیرون رود و آن را به مستمندان نپوشاند و چون برمی گشت، آن را به دیگران داده بود و چنان بود که روزی یک گوسفند برای مهمانان خود میکشت. او در سال ۱۹۹ق در زمان خلافت مأمون از مکه خروج کرد و طایفه زیدیه و جارودیه به همراهی اش بیرون آمده و علیه مأمون قیام کردند. عیسی جلودی نیز از طرف مأمون به جنگ با محمد بن جعفر آمد و لشکرش را پراکنده ساخت و محمد را دستگیر کرد و به سوی مأمون فرستاد. وقتی محمد به توس رسید مأمون او را گرامی داشت و پیش خود نشانید و جایزه نیکویی به او داد. او همچنان نزد مأمون در خراسان بماند و هرگاه نزد مأمون می رفت پسر عموهایش در رکاب او بودند و به همراه او سوار می شدند. مأمون نیز او را بسیار احترام میکرد و چیزهایی را از او بر خود هموار میکرد که پادشاه از رعیت خود تحمل نمیکند.

روایت کرده اند که مأمون خوش نداشت آن دسته از طالبین که در سال ۲۰۰ خروج کردند همراه محمد بن جعفر سوار شوند و پیش مأمون آیند؛ از این رو نامه به آنان نوشت که همراه محمد بن جعفر سوار نشوید و با عبد الله بن حسین سوار شوید طالبین که این دستور را دانستند از سوار شدن به همراه عبدالله بن حسین خودداری کرده در خانه های خویش متحصن شدند و دیگر به نزد مأمون نرفتند. مأمون که چنان دید دستور دیگری داد و نامه نوشت که با هر که خواهید سوار شوید. از آن پس دوباره همراه محمد بن جعفر سوار میشدند و با او به دربار مأمون می رفتند و هرگاه او باز میگشت اینان نیز همراه او باز می گشتند. در نهایت محمد بن جعفر در زمان مأمون در خراسان از دنیا برفت (1. الإرشاد، ج ۲، ص ۲۱۲ و ۲۱۳)

3.. اسحاق بن جعفر به فضیلت و رنج مشهور بود. او بر امامت برادرش امام کاظم له تأکید داشت و در برابر منکران امام ایستاد. از کسانی بود که

ص55