بسم الله الرحمن الرحيم

(۱) قال الامام الرضا : إعلم أنه ما من أحدٍ يعمل لك شيئا بغيرِ مُقاطَعَةٍ ثُمَّ زدْتَهُ لذلك الشَّيء ثلاثة أضعاف على أَجْرَتِهِ إِلَّا ظَنَّ أَنَّكَ قَد نَقَصْتَهُ أُجرتَهُ. و إذا قاطعتَهُ ثُمَّ أَعطَيْتَهُ أُجرتَهُ حَمِدَكَ على الوفاءِ، فَإِنْ زِدْتَهُ حَبَّةً عَرَفَ ذَلكَ لک، و رأى أنّكَ قَد زِدْتَهُ (کافی، ج ۵، ص ۲۸۸)

حضرت امام رضا فرمودند: بدان که اگر کسی مزدش معین نشود و برای تو کاری انجام دهد و در عین حال، مزد او را سه برابر بپردازی، بازگمان میکند که مزدش را کم داده ای اما اگر با او قطعی کنی و آن گاه مزدش را بپردازی از این که اجرتش را کامل داده ای سپاسگزار خواهد بود و اگر ذره ای بیشتر از مزدش بدهی می فهمد که به او بیشتر داده ای

(۲) قال الامام الرضا : مَنِ اسْتَفَادَ أخا في الله عز وجل استفاد بيتا في الجَنَّةِ . (ثواب الاعمال، ج ۱، ص ۱۸۲)

حضرت امام رضا فرمودند: هر کس برادری خدایی به دست آورد، خانه ای در بهشت به دست آورده است.

(3)في عيون أخبار الرضا عن أحمد بن الحسين كاتب أبي الفياض عن أبيه: حَضَرْنا مجلس على بن موسى الرضا الله فشكا رجُلٌ أخاه، فأنْشَأَ يقول:

و اصبر على بهت السفيه

                        و للزمان على خُطُوبه 

اعْذِرْ أخاك على ذُنوبه

                       واسْتُرْ وغَطَّ على عيوبه 

و دَعِ الجوابَ تَفَضَّلاً

                       و كِلِ الظُّلُومَ إِلى حَسيبه

در كتاب «عيون أخبار الرضا»: احمد بن حسین کاتب ابو فیاض از پدرش نقل میکند که در حضور علی بن موسی الرضا الله بودیم که مردی از برادر خود گله و شکایت کرد، حضرت این ابیات را برخواند

در برابر تهمت زدن آدم نابخرد

                 و ناملایمات روزگار شکیبا باش 

برادرت را در اشتباهاتش معذور بدار

                پرده پوشی کن و عیب هایش را بپوشان

 با بزرگواری از جواب دادن به او درگذر

               و کار ستمگر را به حسابرسش واگذار

(۴) قال الامام الرضا الله: إن الإمامة زمام الدين، و نظامُ المُسلِمِينَ، وَ صَلاحُ الدُّنيا، وعِزُّ المُؤْمِنِينَ. ( الکافی، ج ۱، ص ۲۰۰.)

حضرت امام رضا الله فرمودند: امامت، زمام دین است و رشته مسلمانان و اصلاح و آبادانی دنیا و عزت مؤمنان میباشد ) 

(۵) قال الامام الرضا الله : إن العبد إذا اختاره الله عز وجل لأمور عبادِهِ شَرحَ صدره لذلك، و أودَعَ قلبه ينابيع الحكمة، و ألْهَمهُ العِلمَ إلهاما، فلَم يَعْيَ بعده بجواب و لا يحير فيه عن الصواب. (کافی، ج ۱، ص ۲۰۲.)

حضرت امام رضا فرمودند: هرگاه خداوند عزوجل بنده ای را برای اداره ) امور بندگانش برگزیند برای این امر به او شرح صدر عطا میکند، چشمه های حکمت را در دلش جاری می سازد و به او علم و دانش الهام می فرماید که از آن پس، از پاسخ هیچ چیز در نمی ماند و در یافتن راه درست سرگردان نمی شود.

 (۶) قال الامام الرضا ل : الايمانُ عَقْدُ بالقلب، و لفظ باللسان، و عمل بالجوارح.( معانی الاخبار، ص ۱۸۶)

حضرت امام رضا فرمودند: ایمان عقیده قلبی است و اظهار به زبان و عمل با اعضای بدن میباشد )

(7)قال الامام الرضا : البخل يُمَزِّقُ العِرْضَ. (بحار الانوار، ج ۸۷، ص ۳۵۷)

حضرت امام رضا فرمودند: بخل آبرو را بر باد میدهد.

(8) قال الامام الرضا : إِنَّ اللهَ يُبغِضُ القيل والقال، و إضاعة المال، و كَثْرَةَ السُّؤال ( بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۳۳۵ )

حضرت امام رضا فرمودند: خداوند از قیل و قال و بر باد دادن مال و خواهش بسیار نفرت دارد.

(۹) قال الامام الرضا الله: رأيتُ أبي في المنام فقال: يا بُنَيَّ، إِذا كُنتَ في شِدَّةٍ فَأَكْثِرُ أن تقول: "يا رؤوف يا رحيم"، و الذي تراه في المنام كما تَراهُ في اليقظة. ( مهج الدعوات، ص ۳۹۷.)

حضرت امام رضا الله فرمودند: پدرم را در خواب دیدم فرمود: پسرم! هرگاه در سختی و گرفتاری بودی جمله "يا رؤوف یا رحیم را فراوان بگو و آنچه در خواب می بینی چنان است که در بیداری میبینی

(۱۰) قال الامام الرضا : قَالَ اللهُ تعالی یا بنَ آدَمَ، بِمَشِيَّتِي كُنتَ أنتَ الذي تَشاءُ، وَ بِنِعْمَتِي أَدَّيْتَ إِلَيَّ فرائضى و بِقُدرَتي قَوِيتَ على معصیتی، خَلَقْتُكَ سَميعا بصيرا، أنا أولى بحَسَناتِكَ مِنكَ، و أنتَ أولى بسَيِّئاتِكَ مِنّي . (بحار الانوار، ج ۵۶، ص ۹۹)

حضرت امام رضا فرمودند: خداوند متعال فرمود: ای زاده آدم با خواست من است که تو میخواهی و با نعمت من است که واجباتم را برای من انجام میدهی و با قدرت من است که بر نافرمانی و گناه من توانا گشتی من تو را شنوا و بینا آفریدم. من به نیکی هایت از تو سزاوارترم و تو به بدی هایت سزاوارتری تا من

(۱۱) قال الامام الرضا : يا عبد العظيم، أبلغ على أوليائى السّلام، و قُلْ لَهُم : أَنْ لا يَجعلوا للشَّيطان على أَنْفُسِهِم سبيلاً، ومُرْهُم بالصدق في الحديث و أداء الامانة، و مُرْهُم بالسكوت و ترک الجدال فيما لا يعنيهم. ( اختصاص، ص ۲۴۷)

حضرت امام رضا فرمودند: ای عبد العظیم از طرف من دوستانم را سلام برسان و به آنان بگو که شیطان را بر خود مسلط نکنند و دستورشان ده که راستگو و امانت پرداز باشند و دستورشان ده که خاموشی گزینند و از مجادلات بیهوده بپرهیزند.

(۱۲) قال الامام الرضا ال: مَن جَلسَ مجلسا يحيا فيهِ أمرُنَا لَم يَمُتْ قلبُهُ يَومَ تموت القلوب. ( عيون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۹۴)

حضرت امام رضا فرمودند: هر کس در مجلسی که یاد و نام ما در آن زنده نگه داشته میشود بنشیند، در آن روزی که دلها می میرند دل او نمی میرد.

(۱۳) قال الامام الرضا : أروى أَنَّ الله تبارک و تعالى يُحِبُّ الجمال و التَجَمُّلَ، و يُبغِضُ البُوسَ والتَّباؤس، و أنَّ الله عز وجل يُبغِضُ مِن الرِّجال القاذورة. (بحار الانوار، ج ۷۹، ص ۳۰۳)

حضرت امام رضا فرمودند: روایت میکنم که خداوند تبارک و تعالی زیبایی و آراستگی را دوست دارد و فقر و فقر نمایی را دشمن می دارد. خداوند عز و جل از مردان کثیف و بد بو نفرت دارد.

(۱۴) قال الامام الرضا : سَبعَةُ أشياءَ بِغَيْرِ سَبعة أشياء من الاستهزاء: مَنِ اسْتَغْفَرَ بِلِسانِهِ وَ لَم يَنْدَمْ بِقَلْبِهِ فَقَدِ اسْتَهْزِأَ بِنَفْسِهِ، وَ مَن سَأَلَ اللَّهَ التوفيق و لَم يَجْتَهِد فَقَدِ اسْتَهْزِأَ بِنَفْسِهِ، وَ مَنِ اسْتَحْزَمَ و لَم يَحْذَرْ فَقَدِ اسْتَهْزِأَ بِنَفْسِهِ، و مَن سألَ اللَّهَ الجَنَّةَ وَ لَم يَصْبِرْ على الشَّدائِدِ فَقَدِ اسْتَهْزِأَ بِنَفْسِهِ، وَ مَن تَعَوَّذَ بالله مِن النَّارِ وَ لَم يَتْرُكْ شَهَوَاتِ الدُّنيا فقَدِ اسْتَهْزِأَ بِنَفْسِهِ، وَ مَن ذَكَرَ اللَّهَ وَ لَم يَسْتَبِقُ إلى لِقَائِهِ فَقَدِ اسْتَهْزِأَ بِنَفْسِهِ. (بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۳۵۶)

حضرت امام رضا الله فرمودند: هفت چیز است که بدون هفت چیز دیگر مسخره آمیز است کسی که به زبان خود استغفار کند اما در دلش از گناه ) پشیمان نباشد خودش را مسخره کرده است کسی که از خدا بهشت بخواهد اما در برابر سختی ها شکیبا نباشد خود را به سخره گرفته است کسی که خواهان موفقیت باشد اما نکوشد خودش را به باد تمسخر گرفته است کسی که جویای دوراندیشی باشد اما احتیاط نورزد خودش را ریشخند کرده است کسی که از آتش دوزخ به خدا پناه برد اما خواهش های دنیایی را رها نکند خود را به باد تمسخر گرفته است و کسی که خدا را یاد کند ولی برای دیدار او نشتابد خود را ریشخند کرده است. 

(۱۵) قال الامام الرضا : ليسَ مِنا مَن لَمْ يَأمن جارُهُ بَوائِقَهُ . ( عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۴.)

 حضرت امام رضا فرمودند: از ما نیست کسی که همسایه اش از شر او در امان نباشد. 

(۱۶) قال الامام الرضا الا وقد سَأَلَهُ ابنُ الجَهْم: جُعِلتُ فِدَاكَ، أَشْتَهى أَنْ أَعْلَمَ كيفَ أَنا عِندَكَ ؟ : انظُرْ كيفَ أنا عِندَكَ ! (عيون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۵۷)

 حضرت امام رضا به این جهم هنگامی که گفت: فدایت شوم، میخواهم بدانم که من در نظر شما چه جایگاهی دارم؟ فرمودند: بنگر که من نزد تو چه جایگاهی دارم 

(۱۷) قال الامام الرضا الله : المؤمن الذي إذا أَحْسَنَ اسْتَبْشَرَ، وَ إِذا أَساءَ اسْتَغْفَرَ. (عيون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۴.)

حضرت امام رضا الا فرمودند: مؤمن کسی است که چون کار نیک انجام دهد، شادمان شود و هرگاه بدی کند، آمرزش بطلبد. 

(۱۸) قال الامام الرضا : بصنع الله يُسْتَدلُّ عليه، و بالعُقولِ يُعتَقَدُ مَعرِفَتُهُ، و بالفِطْرَةِ تَثْبُتُ حُجَّتُهُ. (التوحيد، ص ۳۵)

حضرت امام رضا فرمودند: از آفرینش خدا به وجود او پی برده میشود و با خردها شناخته میشود و با فطرت برهان بر وجود او ثابت میشود.

في الكافي عن الامام الرضا : عَلَيْكُم بسلاح الانبياء. فقيل: و ما سلاح الانبياء؟ قال: الدُّعاءُ . (کافی، ج ۲، ص ۴۶۸)

كتاب الكافي: حضرت امام رضا لا فرمودند بر شما باد سلاح پیامبران عرض شد سلاح پیامبران چیست؟ فرمود: دعا.

(۱۹) قال الامام الرضا : الصغائر مِنَ الذنوب طرق إلى الكبائر، و مَن لَم يَخَفِ الله في القَليلِ لَم يَخَفْهُ في  الكثير . (بحار الانوار، ج ۷۳، ص ۳۵۳)

حضرت امام رضا فرمودند: گناهان کوچک راه هایی به سوی گناهان بزرگند و کسی که از خداوند در اندک ترس نداشته باشد در زیاد نیز از او نمی ترسد. 

 (۲۰) قال الامام الرضا : كُلَّما أحدَثَ العِبادُ مِن الذُّنوبِ مَا لَم يَكُونُوا يَعْمَلُونَ أحدَثَ اللَّهُ لَهُم مِن البَلاءِ مَا لَم يَكُونُوا يَعْرِفُونَ (کافی، ج ۲، ص ۲۷۵ )

حضرت امام رضا الله فرمودند: هر گاه بندگان مرتکب گناهانی شوند که قبلاً انجام نمی داده اند خداوند بلاهایی را بر ایشان پدید آورد که سابقه نداشته است. 

(۲۱) قال الامام الرضا الا : المَرَضُ للمؤمن تطهير و رَحمَةٌ، و للكافر تعذيبٌ وَ لَعَنَةٌ، وَ إِنَّ المَرَضَ لَا يَزالُ بالمؤمن حتّى لا يكونَ عَلَيْهِ ذَنبٌ. (ثواب الاعمال، ص ۲۲۹)

حضرت امام رضا فرمودند: بیماری برای مؤمن تطهیر و رحمت است و برای کافر عذاب و لعنت بیماری همواره با مؤمن هست تا آن که گناهانش بکلی پاک شود. 

(۲۲) قال الامام الرضا : ما أَحَدٌ مِن شيعَةِ عَلى أَصْبَحَ صَبيحةً أتى بسيئة أو ارتكب ذنباً إلا أمسى و قد نالَهُ غَمَّ حَطَّ عَنهُ سَيِّئَتَهُ، فكيف يَجْرِي عَلَيْهِ القَلمُ؟!( بحار الانوار، ج ۶۸، ص ۱۴۶)

حضرت امام رضا فرمودند: هیچ یک از شیعیان علی نیست که روز مرتکب گناهی شود، مگر آن که شب اندوهی به او رسد که آن گناه را فرو ریزد ؛ پس چگونه قلم برای نوشتن گناهان چنین کسی به کار افتد؟!

(۲۳) قال الامام الرضا : من لم يقدر على ما يُكَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ فَلْيُكَثِرْ مِنَ الصلاة على محمد و آلِهِ فإنّها تَهدِمُ الذُّنوب هدماً. ( امالی، ج ۱۳۱، ص ۱۲۳ )

حضرت امام رضا فرمودند: هر که نمی تواند کاری کند که به سبب آن گناهانش زدوده شود بر محمّد و خاندان او بسیار درود فرستد؛ زیرا صلوات گناهان را ریشه کن می کند.

(۲۴) قال الامام الرضا ال : المُستَتِرُ بالحَسَنةِ تَعْدِلُ سَبْعِينَ حَسَنةً. (ثواب الاعمال، ص ۲۱۳)

حضرت امام رضا فرمودند: یک کار نیک پنهانی با هفتاد کار نیک علنی برابری میکند.

 (۲۵) قال الامام الرضا : علة تحريم الربا: إِنَّمَا نَهَى اللهُ عزّ وجلّ عَنهُ لِمَا فِيهِ من فساد الاموال، لأن الانسان إذا اشترى الدرْهَم بِالدِّرْهَمَينِ كَانَ ثَمَنُ الدرهم درهما و ثَمَنُ الْآخَرِ باطِلاً، فَبَيْعُ الربا و شراؤه وَكُسٌ على كل حال على المشتري و على البائع، فَحَظَرَ اللهُ تبارک و تعالى على العِبَادِ الرِّبا لِعِلَّة فساد الاموال. ( بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۱۹.)

حضرت امام رضا فرمودند: درباره علت تحریم ربا، خداوند عزوجل ربا را حرام فرمود، چون مایه برباد رفتن اموال میشود زیرا وقتی انسان یک درهم را به دو درهم بخرد، بهای آن یک درهم که خریده] و درهم دیگر که داده بیهوده و بی جاست. پس خرید و فروش ربوی در هر حال موجب نقصان و زیان برای خریدار و فروشنده است به همین دلیل خداوند تبارک و تعالی رباخواری را بر بندگان ممنوع ساخت، چون مایه تباه شدن اموال میگردد.

(۲۶) قال الامام الرضا : مَن شَبَّهَ الله تعالى بخَلقِهِ فَهُو مُشْرِكٌ، وَ مَن نَسَبَ إِلَيْهِ مَا نَهَى عَنْهُ فَهُو كَافِرُ . ( عيون، ج ۱، ص ۱۱۴.)

حضرت امام رضا الله فرمودند: هر که خداوند تعالی را به مخلوقاتش تشبیه کند مشرک است و هر که به خداوند چیزی را نسبت دهد که از آن نهی فرموده است، کافر باشد.

(۲۷) قال الامام الرضا الله: إن الذي يَطلُبُ مِن فَضْلٍ يَكُفُّ بِهِ عِيالَهُ أَعظَمُ أجرا مِنَ المُجَاهِدِ في سبيل الله. ( بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۳۳۹ )

 حضرت امام رضا فرمودند: کسی که برای تأمین مخارج خانواده اش در طلب روزی خدا بر آید پاداشش بیشتر از کسی است که در راه خدا جهاد میکند.

(۲۸) قال الامام الرضا الا : إِنَّ الله عزّ و جل أمر بثلاثة مقرون بها ثلاثة أخرى: أمر بالصلاة والزكاةِ، فَمَن صَلَّى و لَم يُزَكِّ لَم تُقبَلْ مِنْهُ صَلاتُهُ. ( بحار الانوار، ج ۹۶، ص ۱۲.)

حضرت امام رضا فرمودند: خداوند عز و جل به سه چیز فرمان داد که هر یک با چیزی دیگر قرین پیوسته ) است به نماز و زکات در کنار هم ) فرمان داد. پس کسی که نماز بخواند و زکات ندهد، نمازش پذیرفته نشود.... .

(۲۹) قال الامام الرضا : إن علة الزَّكَاةِ مِن أجل قُوتِ الفُقَراءِ، و تحصين أموال الاغنياء؛ لأنَّ اللَّهَ عَزّ و جلّ كَلَّفَ أهل الصِّحَّةِ القِيامَ بِشَأْنِ أَهلِ الزَّمَانَةِ و البلوى، كما قال الله تبارك و تعالى: لَتُبْلَوُنَّ في أموالكم و أنْفُسِكُم" في أموالكم: إخراج الزكاة، و في أنفسكم: توطينُ الانْفُسِ عَلَى الصَّبْرِ . ( من لا يحضر، ج ۲، ص ۸)

حضرت امام رضا فرمودند: سبب (وضع ) زکات آن است که هزینه تهیدستان تأمین و دارایی های توانگران حفظ شود؛ زیرا خداوند عز و جل تندرستان را مکلف کرد که به امور افراد بیمار و از کار افتاده " رسیدگی کنند چنان که فرمود: هر آینه شما در دارایی ها و جان هایتان آزمایش می شوید. آزمون در اموالتان پرداخت زکات است و آزمون در جانها، واداشتن آنها به صبر پایداری ) است. علاوه بر این با پرداخت زکات از نعمتهای خداوند عز وجل شکرگزاری می شود و به افزایش داراییها امید میرود و نا توانان مشمول رأفت و مهربانی قرار میگیرند و به بینوایان مهر ورزی میشود و توانگران به همدردی و تقویت تهی دستان و کمک به امور دینی آنان تشویق میشوند دادن زکات اندرزی به توانگران و عبرتی برای آنان است تا با

دیدن  فقیران به فقیران آخرت پی برند. 

(۳۰) قال الامام الرضا : إِذا حُبِسَتِ الزَّكاةُ ماتَتِ المَواشِي. (بحار الانوار، ج ۷۳، ص ۳۷۳)

حضرت امام رضا فرمودند: هرگاه زکات پرداخته نشود چارپایان دچار مرگ و میر شوند.

(۳۱) في عيون أخبار الرضا عن الرَّيَّانِ بن الصلت: أنشَدَنِي الرضا العبد المُطَّلِبِ: 

نَعِيب زماننا و العيب فينا 

                     و لو نَطَقَ الزَّمانُ بِنا هجانا 

يَعِيبُ الناسُ كُلُّهُمْ زَماناً

                     و ما لِزَمانِنا عَيب سوانا

لَبِسْنا للخداع مسوك طيب

                     و وَيلٌ لِلغَرِيب إذا أتانا (ایراد گرفتن از زمانه) 

و إِنَّ الذِنْبَ يَتْرُكُ لَحْمَ ذِئب

                    و يَأْكُلُ بَعضُنا بعضا عيانا (عيون، ج ۲، ص ۱۷۷.)

در كتاب عيون أخبار الرضا به نقل از ریان بن صلت حضرت رضا این ابیات را از عبد المطلب برای ما خواند: ما از زمانه خود ایراد میگیریم حال آن که عیب درخودماست

و اگر زمانه زبان داشت ما را هجو میکرد.

 تمام مردم از زمانه ایراد میگیرند

 حال آن که زمانه را عیبی جز ما نیست

فریبکارانه پوستهای فریبا بر تن میکنیم

 و وای بر غریبی که نزد ما آید 

گرگ گوشت گرگ را نمی خورد 

ولی ما آشکارا یکدیگر را میخوریم 

(۳۲) قال الامام الرضا : ما زارني أحَدٌ من أوليائى عارفا بحقى إلا تَشَفَّعْتُ لَهُ يَومَ القِيامَةِ . (عيون، ج ۲، ص ۲۵۸)

حضرت امام رضا فرمودند: هیچ یک از دوستان من که عارف به حق و مقام من باشد زیارتم نکند مگر این که در روز قیامت شفاعتش کنم.

(۳۳) قال الامام الرضا : مَن زَارَنِي عَلَى بُعدِ داري، أَتَيْتُهُ يَومَ القِيامَةِ في ثلاث مواطن حتَّى أُخَلِّصَهُ مِن أهوالها: إذا تَطَايَرَتِ الكُتُبُ يمينا وشمالاً، و عِندَ الصِّراطِ و عِندَ الميزان. (عيون، ج ۲، ص ۲۵۵)

حضرت امام رضا فرمودند: هر که مرا در دیار غربت زیارت کند روز قیامت در سه جا به داد او می رسم و از هراس ها و سختی های آنها نجاتش میدهم وقتی که نامه های اعمال از راست و چپ پراکنده شوند و هنگام گذشتن از صراط و موقع سنجیدن میزان( اعمال )

الامام الرضا : إِنَّ مَسجِدَ الكوفة بيتُ نُوح لو دَخَلَهُ رَجُلٌ مِائَةَ مَرَّةٍ لَكَتَبَ اللهُ لَهُ مِائَةَ مَغْفِرَةٍ، لَانَّ فِيهِ دَعْوَةَ نوح لا حَيثُ قَالَ: "رَبِّ اغْفِرْ لي و لوالِدَيَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِنا " . (بحار الانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۶۲.)

حضرت امام رضا الله فرمودند: مسجد کوفه، خانه نوح است. هر مردی که صد بار وارد آن شود خداوند صد گناه او را ببخشد؛ زیرا که نوح در آن چنین دعا کرد: "خدایا! من و پدر و مادرم و هر کس را که با ایمان به خانه من درآید، بیامرز".

(۳۴) قال الامام الرضا : مَن فَرَّجَ عن مُؤْمِنِ فَرَّجَ اللهُ عن قَلبِهِ يَومَ القيامة. (کافی، ج ۲، ص ۲۰۰ )

حضرت امام رضا فرمودند: هر که غم و نگرانی مؤمنی را بزداید، خداوند در روز قیامت گره غم از دل او بگشاید.

(۳۵) قال الامام الرضا : مَن فَرَّجَ عن مُؤْمِن كُرَبَةً مِن كُرَبِ الدُّنيا فَرَّجَ اللَّهُ عَنهُ كُرْبَةً مِن كُرَبِ الآخِرَةِ. (بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۲۳۳)

حضرت امام رضا فرمودند: هر که غمی از غمهای دنیا را از دل مؤمنی برطرف سازد، خداوند غمی از غمهای آخرت را از دلش بزداید.

(۳۶) قال الامام الرضا : السواك يَجْلُو البَصَرَ، و يُنبِتُ الشَّعرَ، وَ يَذْهَبُ بالدمعة . (بحار الانوار، ج ۷۶، ص ۱۳۷.)

حضرت امام رضا فرمودند: مسواک زدن نور چشم را زیاد میکند مو را پرپشت میکند و آبریزش چشم را برطرف می سازد.

(۳۷) قال الامام الرضا : مَن لَم يَشكُرِ المُنعِمَ مِنَ المَخلوقِينَ لَم يَشكُرِ اللَّهَ عَزَّ وجل (عيون، ج ۲، ص ۲۴.)

حضرت امام رضا فرمودند: خداوند عز و جل دستور.... به سپاسگزاری از خود و از پدر و مادر داد ؛ پس کسی که از پدر و مادر خود سپاسگزاری نکند، از خداوند هم سپاس گزاری نکرده است.

 (۳۸) قال الامام الرضا الله فيما كَتَبَ عن عِلَّةِ الصَّلَاةِ: أَنَّهَا إقرارُ بِالرُّبُوبِيَّةِ لِلَّهِ عَزَّ وجلَّ و خَلَعُ الانداد، و قِيامُ بَينَ يَدَيِ الجَبَّارِ جَلَّ جَلالُهُ بِالذُّلِّ وَ المَسْكَنَةِ وَ الخُضوع و الاعتراف، و الطَّلَبِ لاقالة مِن سالِفِ الذُّنوبِ، وَ وَضعُ الوَجْهِ على الارضِ كُلَّ يَوْمٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ إعظاما للَّهِ عزوجل، و أن يكون ذاكرا غير ناس و لا بَطِرٍ ، و يكون خاشعا مُتَذَلَّلاً راغبا طالبا للزيادة في الدِّينِ و الدُّنيا، مع ما فيه من الانزجار و المُداوَمَةِ على ذِكرِ اللهِ عَزَّوجل بالليل و النَّهَارِ؛ لِئَلَّا يَنسَى العَبدُ سَيِّدَهُ و مُدَبِّرَهُ و خَالِقَهُ فَيَبْطَرَ و يطغى، و يكون في ذِكرِهِ لِرَبِّهِ و قِيامِهِ بينَ يَدَيْهِ رَاجِرًا لَهُ عَنِ المَعاصِي و مانِعا من أنواع الفساد. (علل الشرايع، ص ۳۱۷)

حضرت امام رضا در بیان علت نماز نوشت ،نماز اقرار به ربوبیت خداوند عزوجل است و نفی شریک از او و ایستادن در برابر خداوند جبار، جل جلاله، با خواری و مسکنت و خضوع و اعتراف به عظمت او ) و طلب بخشش گناهان گذشته و روزی پنج بار پیشانی بر خاک نهادن برای تعظیم خداوند عزوجل. نماز موجب می شود که بنده به یاد خدا باشد و او را فراموش نکند و به ناسپاسی و گردنکشی دچار نشود و خاشع و فروتن باشد و راغب و طالب زیادتی در دین و دنیا باشد. علاوه بر اینها نماز موجب میشود که انسان از گناه باز ایستد و شب و روز پیوسته به یاد خداوند عز و جل باشد تا این که مبادا انسان، سرور و مدبر و آفریننده خویش را فراموش کند و بر اثر آن به گردنکشی و طغیان و نافرمانی روی آورد یاد کردن بنده از خداوندگارش و ایستادنش در آستان او وی را از معاصی باز میدارد و از هر گونه فساد جلوگیری میکند.

 (۳۹) قال الامام الرضا ال : كان عيسى ال يبكي و يضحك، و كان يحيى ل يبكى و لا يضحك، وكان الذي يَفْعَلُ عيسى أفضل.(قصص الانبياء، ۲۷۳٫۳۵۳)

حضرت امام رضا الله فرمودند: عیسی هم میگریست و هم می خندید، یحیی میگریست ولی نمیخندید و روش عیسی بهتر بود.

(۴۰) قال الامام الرضا الله في بيان عِلةِ العِبادَةِ: لِئَلا يكونوا ناسِينَ لِذِكْرِهِ، ولا تاركين لاديه، ولا لاهِينَ عَن أَمرِهِ وَنَهِيهِ، إذا كانَ فِيهِ صَلاحُهُم وقِوامُهُم، فَلَو تُرِكوا بِغَيْرِ تَعَبُّدٍ لَطَالَ عَلَيْهِمُ الأمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُم (عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۰۳؛ علل الشرائع، ص ۲۵۶.)

حضرت امام رضا در بیان علت عبادت فرمود تا این که مردم یاد خدا را فراموش نکنند و آداب او را وا نگذارند و از اوامر و نواهی او غافل نشوند؛ زیرا درستی و قوام مردمان در این است. اگر بدون تعبد به حال خود رها میشدند پس از مدتی دلهایشان سخت می شد.

(۴۱) قال الامام الرضا : لو لم يُخَوِّفِ اللهُ النَّاسَ بِجَنَّةٍ ونارٍ لَكَانَ الواجب أن يُطيعوه ولا يَعْصُوهُ؛ لِتَفَضَّلِهِ عليهم وإحسانِهِ إِلَيْهِم وما بَدَأَهُم بِهِ مِن إنعامِهِ الَّذِي مَا اسْتَحَقَّوه. (عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۸۰.)

حضرت امام رضا فرمودند: اگر خداوند مردم را به بهشت و دوزخی هم وعده و وعید نمی داد، باز لازم بود که از او اطاعت کنند و نا فرمانیش نکنند؛ زیرا به آنان تفضّل و نیکی فرموده و نعمت هایش را در اختیارشان گذاشته است، بی آن که به سبب (انجام عملی ) استحقاق آن را داشته باشند. 

(۴۲) قال الامام الرضا : لَيسَتِ العِبادَةُ كَثرَةَ الصِّيَامِ وَالصَّلاةِ، وَإِنَّما  العِبادَةُ كَثرَةُ التَّفَكَّرِ في أمرِ اللَّهِ. (تحف العقول، ص ۴۴۲)

حضرت امام رضا فرمودند: عبادت به فراوانی روزه و نماز نیست بلکه عبادت به بسیار اندیشیدن در کار خداست.

(۴۳) قال الامام الرضا : تَصَدَّق بالشَّيء وإِن قَلَّ، فَإِنَّ كُلَّ شَيْءٍ يُرادُ بِهِ الله وإن قلَّ بَعدَ أَن تَصدُقُ النِّيَّةُ فِيهِ عظيمٌ (وسائل الشيعة، ج ۱، ص ۸۷)

حضرت امام رضا فرمودند: صدقه دهید هر چند اندک باشد؛ زیرا هر چیزی که برای خدا باشد گر چه اندک اگر با نیت درست و خالص صورت گیرد بزرگ است.

(۴۴) قال الامام الرضا : أفضل العَقلِ مَعرِفَةُ الانسانِ نَفْسَهُ. ( بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۳۵۲)

حضرت امام رضا الله فرمودند: برترین (مرحله) خرد خود شناسی انسان است.

(۴۵) قال الامام الرضا : أَوَّلُ عِبادَةِ اللهِ مَعرفتُهُ، وأَصلُ مَعرِفةِ اللهِ جَلَّ اسمه توحيده، و نظام توحيدِهِ نَفى التحديد عَنهُ؛ لِشَهَادَةِ العُقولِ أَنَّ كلَّ محدود مخلوق. (الامالي للطوسى، ج ۲۲، ص ۲۸.)

حضرت امام رضا فرمودند: نخستین گام در بندگی خدا شناخت اوست و پایه شناخت خداوند بلند نام، یگانه دانستن اوست و نظام توحیدش نفی حد و حدود از اوست؛ زیرا خردها بر این گواهی میدهند که هر موجود محدودی مخلوق است.

(۴۶) قال الامام الرضا : مَن كانَ يوم عاشوراء يَومَ مُصيبَتِهِ و حُزنِهِ و بُكائِهِ، يَجْعَلِ اللَّهُ عَزَّ وجلَّ يَومَ القِيامَةِ يَومَ فَرَحِهِ و سُرورِهِ (علل الشرائع، ص ۲۲۷)

حضرت امام رضا فرمودند: هر که روز عاشورا روز سوگواری و اندوه و گریه اش باشد، خداوند عز و جل روز قیامت را روز شادی و سرور او قرار دهد.

(۴۷) قال الامام الرضا : يا بن شبيب، إن كُنتَ بــاكـيـا لِشَيْءٍ فَابْكِ لِلحُسَينِ (بن علي بن أبي طالب فَإِنَّهُ ذُبِحَ كَمَا يُذْبَحُ الكَبْشُ، وَ قُتِلَ مَعَهُ من أهلِ بَيْتِهِ ثَمَانِيَةَ عَشَرَ رَجُلاً مَا لَهُم في الارض شبيهون. ( عيون أخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۹۹ - ۵۸)

حضرت امام رضا فرمودند: ای پسر شبیب اگر میخواهی برای چیزی بگریی برای حسین ابن علی ابن ابی طالب علی گریه کن؛ زیرا همانگونه که قوچ را سر میبرند آن حضرت را سر بریدند و از افراد خانواده او هیجده مرد کشته شدند که در روی زمین نظیر نداشتند.

 (۴۸) قال الامام الرضا : صَدِيقُ كُلِّ امرِئٍ عَقَلُهُ و عَدُوٌّهُ جَهَلُهُ. (الکافی، ج ۱، ص ۱۱.)

حضرت امام رضا فرمودند: دوست هر آدمی خرد اوست و دشمن او بی خردی اش

 (۴۹) قال الامام الرضا : العقلُ حَباءُ مِنَ الله و الادَبُ كُلفَةٌ، فَمَن تَكَلَّفَ الادَبَ قَدَرَ عَلَيْهِ، وَ مَن تَكَلَّفَ العَقَلَ لَم يَرْدَدْ بِذلكَ إِلَّا جَهلاً . ( الکافی، ج ۱ ص ۲۴ و ۱۸.)

حضرت امام رضا فرمودند: خرد بخششی از جانب خداست و ادب (تربیت ) با زحمت و کوشش به دست می آید؛ پس هر که در راه کسب آداب (تربیت ) زحمت کشد به آن دست یابد و هر که در راه افزودن بر خرد خود را به زحمت اندازد، جز بر نادانیش افزوده نشود.

(۵۰) قال الامام الرضا : مَثَلُ الاستغفار مَثَلُ وَرَةٍ عَلَى شَجَرَةٍ تَحَرَّكُ فَيَتَناثَرُ (الکافی، ج ۲، ص ۵۰۴)

حضرت امام رضا فرمودند: حکایت استغفار و ریختن گناهان به سبب آن ) حکایت برگ درخت است که با تکان خوردن درخت می ریزد.

(۵۱) قال الامام الرضا الله: التفريط مُصِيبَةُ ذَوِي القُدْرَةِ. (أعلام الدين، ص ٣٠٨.)

حضرت امام رضا الله فرمودند: کوتاهی کردن مصیبت توانایان است. 

(۵۲) قال الامام الرضا ال: الايمان أربعة أركان: التَّوَكَّلُ عَلَى اللَّهِ عَزَّوجل، و الرضا بقضائه، و التسليم لأمر الله، و التفويض إلى اللهِ، قال عبد صالح: "و أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصير بالعباد فَوَقَاهُ اللَّهُ سَيِّئَاتِ مَا مَكَرُوا ". ( بحار الانوار، ج ۷۱، ص ۱۳۵)

حضرت امام رضا فرمودند: ایمان چهار رکن دارد توکل بر خداوند عز و جل، خشنودی از قضای او تسلیم در برابر امر خدا و وا گذاشتن کارها به خدا بنده ای صالح گفته است: "و کارم را به خدا می سپارم. خداست که به (حال) بندگان، بیناست پس خداوند او را از عواقب سوء آنچه نیرنگ میکردند حفظ نمود.

(۵۳) قال الامام الرضا : ثَمَانِيَةُ أشياء لا تكون إلا بقضاءِ اللَّهِ وَ قَدَرِهِ: النوم، و اليَقَظَهُ، و القُوَّةُ، و الضعف، و الصحة، والمرضُ، والمَوتُ، والحَياةُ (بحار الانوار، ج ۵، ص ۹۵)

حضرت امام رضا فرمودند: هشت چیز است که جز با قضا و قدر خداوند نیست ،خواب ،بیداری توانایی ناتوانی تندرستی بیماری مرگ و زندگی

(۵۴) قال الامام الرضا الا : إِنَّ لِلقلوب إقبالاً و إدبارا، ونشاطا وفتورا، فإذا أقبلَت بَصُرَت و فَهِمَت، و إذا أدبرت کلت و ملت، فَخُذُوها عِندَ إقبالها و نشاطها، و اتركوها عند إدبارها و فتورها. (بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۳۵۳)

حضرت امام رضا فرمودند: همانا دلها را رویکردی است و روی گردی نشاطی است و ضعفی پس هرگاه رو کنند، با فهم و بصیرت شوند و هرگاه پشت کنند، خسته و ملول گردند. بنا بر این به گاه روی آوری و نشاطشان به آنها چنگ زنید و در عبادات به کارشان کشید ) و به گاه روی گردانی و ضعفشان آنها را به حال خود رها سازید.

۵۵) قال الامام الرضا الله في الدعاء للحجة ابن الحَسَنِ صلواتُ اللهِ عَلَيْهِ: و لا تبتلنا في أمره بالسَّامَةِ والكَسَلِ و الفترة و الفَشَلِ، وَ اجْعَلْنَا مِمَّن تَنتَصِرُ بِهِ ( بحار الانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۵)

حضرت امام رضا در دعا برای حجة بن الحسن صلوات الله علیه گفت: در کار او ما را به دلتنگی و تنبلی و سستی و ضعف مبتلا مفرما و ما را از کسانی قرار ده که به وسیله آنان دینت را یاری می رسانی

(۵۶) قال الامام الرضا : لا تُمارين العلماء فيرفُضُوكَ، و لا تُمَارِيَنَّ السُّفَهَاءَ فيجهلوا عليك . (الاختصاص، ص ۲۴۵)

حضرت امام رضا الله فرمودند با دانایان هرگز مجادله مکن؛ زیرا تو را می رانند و با نابخردان هرگز مجادله مکن؛ زیرا با تو نادانی میکنند.

(۵۷) قال الامام الرضا : خَيْرُ مال المَرْءِ ذَخَائِرُ الصَّدَقَةِ. (تنبيه الخواطر، ج ۲، ص ۱۸۲)

حضرت امام رضا فرمودند: بهترین دارایی ،انسان اندوخته های صدقه است.

۵۸) قال الامام الرضا : كَانَ نَقشُ خاتم عيسى الحرفين اشتقهما مـــن الانجيل : طُوبَى لِعَبْدِ ذُكِرَ اللهُ مِن أَجلِهِ،

و وَيلٌ لِعَبْدٍ نُسِيَ اللَّهُ مِن أَجلِهِ. (عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۰۶ و ۵۵)

حضرت امام رضا فرمودند: نقش انگشتری عیسی این دو جمله بود که آنها را از انجیل برگرفته بود: خوشا به حال بنده ای که موجب یاد خدا شود و وای به حال بنده ای که باعث فراموشی خدا گردد.

(۵۹) قال الامام الرضا : أحسنوا جوار النِّعَمِ؛ فَإِنَّهَا وَحشِيَّةٌ مَا نَأْتِ ( النأي: البعد المفارقة لسان العرب، ج ۱۵، ص ۳۰۰.) عَن قوم فعادت إليهم. (بحار الانوار، جلد ۷۸، ص ۳۴۱)

حضرت امام رضا فرمودند: با نعمت ها خوش همسایگی کنید؛ زیرا که نعمتها رمنده اند و اگر از مردمی برمند دیگر به سوی آنان باز نمی گردند.

(۶۰) قال الامام الرضا : لَمَّا سَأَلَهُ ابن الجهم: ما حَدُّ التَّواضُعِ الذي إذا فَعَلَهُ العَبدُ كَانَ مُتَواضِعا؟ : التَّواضُع درجات: مِنها أَن يَعرِفَ المَرْءُ قَدرَ نَفْسِهِ فيُنزِلَها مَنزِلَتَها بقلبٍ سليم، لا يُحِبُّ أن يأتي إلى أحَدٍ إِلَّا مِثْلَ مَا يُؤْتِي إِلَيْهِ؛ إن رأى سَيِّئَةً درأها بالحَسَنَةِ، كاظم الغيظ، عافٍ عَنِ النَّاسِ، وَاللَّهُ يُحِبُّ المُحْسِنِينَ. (الکافی، ج ۲، ص ۱۲۴) 

حضرت امام رضا در پاسخ به ابن جهم که از ایشان پرسید: حد و مرز تواضع که هرگاه بنده آن را به کار بندد فروتن است چیست؟ فرمود فروتنی درجاتی دارد یکی از آنها این است که انسان اندازه خود را بشناسد و با طیب خاطر خود را در آن جایگاه قرار دهد دوست داشته باشد با مردم همان گونه رفتار کند که انتظار دارد با او رفتار کنند اگر بدی دید آن را با خوبی جواب دهد، خشم خود را فرو خورد و از مردم درگذرد و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.

(۶۱) قال الامام الرضا : مَن حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ، و مَن غَفَلَ عَنهَا خَسِرَ، وَ مَن خافَ أَمِنَ، و مَنِ اعْتَبَرَ أَبصَرَ، وَ مَن أبصَرَ فَهِمَ ، و مَن فَهِمَ عَلِمَ و صَدِيقُ الجاهل في تَعَبٍ، و أفضَلُ المالِ ما وُقِيَ به العرض، و أفضَلُ العَقلِ مَعرِفَةُ الانسان نَفْسَهُ. ( بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۳۵۲)

حضرت امام رضا فرمودند: هر که به حساب نفس خود رسیدگی کند، سود برد و هر که از آن غفلت ورزد، زیان بیند و هر که ( از خدا و عذاب قیامت ) ترسد، ایمن باشد و هر که عبرت گیرد بینا شود و هر که بینا شود فهمیده گردد و هر که فهمیده شود دانا گردد و دوست شخص نادان در رنج است و بهترین مال و دارایی آن است که باعث حفظ آبرو شود و برترین خرد خودشناسی است.