توطئه مأمون

از اواخر زمان امویان و در عصر عباسیان خصوصاً زمان هارون و مأمون تعلیم و تعلم و ترجمه آثار علمی دیگر بلاد به بالاترین حد خود در طول تاریخ ارتقاء یافت. مأمون چند نفر از دانشمندان را مأمور کرده بود تا کتابهای ارزشمند رومی را ترجمه کنند. اما قصد و نیت مأمون را بطور خلاصه می توان به چند دسته تقسیم کرد:

۱- خود را طرفدار علم و ادب جلوه دهد.

۲- افکار را از مشکلات اجتماعی و خفقان سیاسی منحرف کند

با سوء استفاده از دانشمندان پایه های حکومت خود را تقویت نماید.

۴- سدی در مقابل امام رضا و معصومین ایجاد کند. این دانشمندان درباری عقاید منحرف و خرافی داشتند که به سرعت آنها را در میان مردم منتشر می کردند و هیئت علمی نیرومندی هم برای نقد و بررسی آثار آنان وجود نداشت. در این برهه امام رضا عقاید صحیح اسلامی را در مناظراتی که مأمون برای بایکوت کردن و تحقیر امام تشکیل می داد، به مردم بیان فرموده و جامعه را در مسیر صحیح الهی قرار می دادند.

مأمون مناظرات زیادی را بین علماء مكاتب مختلف و امام رضا الله تشکیل داد ولی از همه مهمتر هفت مناظره زیر است:

۱ - مناظره جاثلیق

- مناظرة رأس الجالوت

- مناظره هربز اكبر

۴- مناظره عمران صائبی

مناظره سلیمان مروزی

۶- مناظره على بن محمد بن جهم

مناظره بزرگان مذاهب مختلف بصره.

در سال ۲۰۲ هجری مأمون اصرار ورزید که امام نماز عید فطر را اقامه کند تا بدینوسیله پایه های حکومت خود را تقویت کند و نشان دهد که امام هم به دنبال جاه و مقام و شکوه است. اما امام نپذیرفتند و با اصرار و پافشاری مأمون، امام با شرط اینکه طبق سنت پیامبر له نماز را اقامه کنند قبول کردند. مأمون هم شرط را پذیرفت امام رضا پس از غسل و سایر مقدمات با پای برهنه حرکت کردند، اشرافی که با جلال و شکوه آمده بودند کفشهای خود را در آورده و پشت سر امام حرکت کردند؛ مردم هم به دنبال آنان به راه افتادند. جمعیت کثیری تشکیل شد با تکبیر امام زمین و آسمان هم صدای او میشدند؛ به مأمون گزارش دادند که اگر اقدامی نکنی پایان نماز انقلابی رخ خواهد داد که دیگر از تو و درباریان اثری باقی نمی ماند. مأمون، فردی را فرستاد و امام را به بهانه خستگی از اقامه نماز معذور داشت.

ص26