نيشابور

 این شهر در آن روزگار پایگاه مهم علوم اسلامی بخصوص حدیث بود. دانشمندان فراوانی در آن مشغول به تحصیل تدریس و تحقیق در علوم اسلامی بودند. به هنگام گذشتن و خروج از این شهر در حالی که خبر ورود آن حضرت در شهر انتشار یافته بود و با وجودی که ایشان تحت مراقبت شدید بود چندین هزار دانشمند اسلامی به بدرقه آن حضرت آمدند در آخرین لحظات جدایی، اسحاق بن راهویه می گوید: اجتمع عليه اصحاب الحديث فقالو له يا ابن رسول الله ترحل عنا و لا تحدثنا بحديث فنستفيده منك ؟ وكان قد قعد في العماريه فاطلع رأسه و قال سمعت ابی موسی بن جعفر يقول سمعت أبي جعفر بن محمد يقول سمعت ابی محمد بن علی يقول سمعت أبي على بن الحسين يقول سمعت ابي الحسين بن على يقول سمعت ابی امیر المؤمنين على بن ابي طالب الله يقول سمعت النبي الله يقول سمعت الله عز وجل يقول لا إله الا الله حصني فمن دخل حصنى امن من عذابي قال فلما مرت الراحله نادانا بشروطها و انا من شروطها(1. همان کتاب، ص ۱۳۴) محدثان اطرافش جمع شدند و عرض کردند: ای پسر پیامبر از ما جدا میشوی و با ما سخن نمیگویی بحدیثی که استفاده کنیم از شما حضرت در حالی که در کجاوه نشسته بود سرش را بیرون آورد و فرمود: از پدرم موسى بن جعفر الا شنیدم که میگفت از پدرم جعفر بن محمد شنیدم که می گفت: از پدرم محمد بن علی یا شنیدم که میگفت از پدرم علی بن الحسین شنیدم که می گفت: از پدرم حسین بن علی شنیدم که میگفت از پدرم علی بن ابی طالب شنیدم که میگفت از رسول خدا الله شنیدم که میگفت از خداوند عزوجل شنیدم که فرمود: لا اله الا الله پناهگاه من است هر کس وارد آن شود از عذاب من در امان است.

 اسحاق بن راهویه میگوید وقتی مرکب حضرت مقداری رفت حضرت با صدای بلند فرمود با شرایط آن و من از شرایط آن هستم.

همان طور که ملاحظه میکنید بر اساس این حدیث که به حديث سلسلة الذهب مشهور است، امام رضا قبل از آن که به ولایت عهدی منصوب شود خود را دارای ولایت اعلام میکند ولی نه از ناحیه مأمون بلکه از ناحیه خداوند. آن حضرت حتی پذیرش ایمان به خداوند و حصول آثار آن را که امنیت از عذاب آخرت میباشد مشروط به پذیرش ولایت خود میداند و با این کار عدم مشروعیت حکومت مأمون را اعلام می کند.

ص69