آداب علمی و عملی زیارت امام رضا 

زیارت یعنی به حضور دوست شتافتن و در محضرش آرامش یافتن زیارت یعنی حضور و لطف معشوق را در جان احساس کردن و از هرچه جز اوست برتافتن زیارت یعنی تا قله بلند معرفت و محبّتِ «حجت خدا» پرکشیدن و از جام وصالش جرعه ها سر کشیدن بخصوص اگر آنکس که زیارتش میکنی «رؤوف» باشد رأفت آیا جز پاسخی مثبت به حاجتهاست؟ و امام رؤوف آیا لقب شخصی جز على بن موسى الرضاست؟

از عهده هیچکس جز معصومین برنمی آید که ادب زیارت امام معصوم را آنچنان که بایسته و شایسته است رعایت کند ولی :

آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید

آداب زیارت را به دو بخش علمی و عملی تقسیم میکنیم آداب علمی یعنی آنچه در هنگام زیارت باید بدانیم و در خاطر داشته باشیم و بر جان خويش تلقین کنیم و آداب عملی یعنی کارهایی که در هنگام زیارت باید انجام دهیم. آداب علمی همان معرفت به حق امام است و آداب عملی همان آداب زیارت» که در روایات بر هر دو تکیه فراوان شده است.

آداب علمی زیارت امام رضا :

۱ - بدانی که امام حجت خدا بر خلق، وصى رسول از هر گناه و خطاست و لذا اطاعتش بر همه واجب است.

۲ - بدانی که امام واسطه فیض خدا و بزرگترین نشانه خدا و در یک کلمه ولی مطلق خداست.

- بدانی که امام هیچگونه استقلالی از خود ندارد و چون محبوب درگاه الهی است و در آستان پروردگار بیشترین آبرو را دارد خداوند وساطت و تقاضایش را رد نمی کند. پس مبادا خیال کنی که امام دکانی در برابر خدا باز کرده است.

۴ - بدانی که امام تو را میبیند و صدایت را میشنود و سلامت را پاسخ میدهد و به درون تو بهتر از خود تو آگاه است پس لااقل تا وقتی در شهر او هستی خود را در محضرش ببين.

۵ - بدانی که اگر تو لیاقت داشته باشی امام میتواند در مس وجودت را کیمیا کند مگر نه این است که امام ظرف اراده خدا و دست قدرت اوست.

۶ - بدانی که در همه زيارتها هیچ زیارتی ثواب زیارت امام رضا را ندارد آنچنان که در فصل ثواب زیارت حضرت گذشت.

- بدانی که تو از دو جهت غریبی یکی اینکه خوبان عالم در دنیا غریباند و دیگر اینکه شیعه چون در عصر غیبت امام خود به سر میبرد غریب و یتیم است و امام رضا هم که غریب الغرباست، پس می توانی حال حضرت را بیشتر درک کنی و به حضرت بگویی: «بیا سوته دلان گرد هم آییم و غریبان را غریبان مینوازند.

- بدانی که امام رضا مشهور است به امام رؤوف و رأفت او شامل حال تو شده که به حضورش طلبیده است. اگر با دیگران بودش سر و کار چرا من را کشیدی بر درش یار چه اینکه حضرت مطابق تصريح رسول خدا غوث و غیاث است یعنی دستگیر درماندگان پس سعی کن دستت را دراز کنی که او همیشه دستش به طرف طالبان هدایت و سعادت دراز است.

آداب عملی زیارت امام رضا :

حضور در حرم حضور در محضر ملائکه مقربين و ارواح طاهره مقیم در آن حرم است و زیارت امام همانند زیارت خدا در عرش است. به نظر شما در محضر فرشتگان پا بر عرش الهی نهادن و به لقای امام که همچون شتافتن چه آدابی دارد؟

ائمه اطهار در سخنان خویش آداب فراوانی برای حضور در محضر قبورشان بیان داشته اند که ما به اندکی از آن بسیار قناعت میکنیم و یادآور میشویم که فقط مرحوم حاج شیخ عباس قمی در مفاتیح - بخش آداب زیارت ۲۸ ادب زیارت را ذکر کرده است.

۱ - با مال حلال به زیارت برو زیرا با لقمه حرام نه نماز قبول میشود نه زیارت پذیرفته میشود و نه دعائی مستجاب میگردد.

۲ - از گناهان دوری کن و تقوا پیشه ساز، زیرا خداوند متعال کار نیک را تنها از افراد پرهیزگار می پذیرد

- در مقدمات سفر همانند تهیه بلیط و وسیله نقلیه از هرگونه مردم آزادی بدرفتاری دروغگویی، حق کشی و سوء استفاده از اموال عمومی پرهیز کن که اینها میتواند سفر زیارتی را از ارزش واقعی اش دور کند.

۴ - اگر مسلمانی را به ناحق از خود رانده ای از او عذر بخواه که امام تو را بپذیرد.

۵ - در طول مدت سفر تا جائی که ممکن است همراهانت را کمک کن و به آنها نیکی نما که در لیست خادمان زوار حضرت نامت را بنویسند.

۶ - دو غسل به نیت زیارت بجا آور یکی پیش از حرکت در وطن و دیگری پیش از تشرّف برای زیارت غسل زیارت احکامی دارد که در بخش مسائل شرعی بدان اشاره می کنیم.

- جامه های پاک و تمیز و حتی الامکان نو و سفيد بپوش. اصولاً رنگهای تیره مایه تنفر ملائکه است و رنگهای روشن باعث جذب فرشتگان و رنگ سفید در لباس همیشه مستحب است و بخصوص وقت عبادت همچون نماز و زیارت

- بویهای خوش همانند عطر و گلاب استعمال کن

۹ - از محل اسکان تا حرم مطهر اگر راه دور نیست حتی الامکان پیاده بروید بلکه اگر راه هم دور است ولی توان بدنی و حال روحی شما اجازه میدهد و وقت هم دارید پیاده بروید و در راه با وقار و خضوع و خشوع و با گامهای کوچک قدم بردارید.

۱۰ - در طول مدت راه رفتن به سوی حرم مطهر، زبان و دلتان ذاکر باشد و مرتب بگویید سبحان الله و الحمد لله ولا اله الا الله و الله اکبر و از ذکر شریف صلوات فراموش نکنید.

۱۱ - هنگامی که به صحن و سرای حضرت رسیدید در و دیوار حرم را غرق بوسه کنید و دیگر جز امام هیچ کس و هیچ چیز را نبینید و به برخی مناجاتهای با حضرت با زبان و دل مشغول شوید و بنالید :

تو که یک گوشه چشمت غم عالم ببرد

حیف باشد که تو باشی و مرا غم ببرد و بگویید :

آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند

آیا شود که گوشه چشمی به ما کنند؟ و با سوز دل بسرایید :

يا ثامن الائمه من از کثرت گناه

در بارگاه لطف تو آورده ام پناه

از بس اسیر دست هوا و هوس شدم

مویم سپید گشته و رویم شده سیاه نمی خواهم یادت بدهم عشق بازی که آموختنی نیست عاشقی مهجور و دل شکسته اگر به معشوق برسد، چگونه است؟ چه میگوید؟ چه میکند؟ تو هم آنگونه باش.

۱۲ - در مدت زیارت از هرچه مربوط به دنیاست کناره گیری کن مثلاً از گفتگو درباره دنیا حذر کن بگذار در بهشت همانند بهشتیان از هرچه بهشتی نیست بگسلی و لحظاتی چند سبکبالانه پرواز کنی

۱۳ - و اینک که میخواهی همراه با لخته های دلت که به صورت گدازه های اشک بر قله های گونه هایت سرازیر است زبانت نیز ترانه عشق بخواند، یعنی زیارت بخوانی به این آداب توجه کن :

با اذن دخول وارد شو. سرزده وارد نشو میکده حمام نیست [ اذن دخول در بخش زیارتهای حضرت؛ می آید میدانی در این اجازه طلبیدن برای ورود چه می گویی؟

میگویی :

بارالها ! من ایستاده ام بر دری از درهای خانه های پیامبرت .... و تو مردم را از وارد شدن بدون اجازه در خانه پیامبرت منع کرده ای

خدایا! من به احترام صاحب این بقعه در غیبت و حضورش عقیده دارم و میدانم که پیامبرت با جانشینانش در نزد تو زنده اند و روزی میخورند آنان مرا در اینجا که ایستاده ام میبینند و صدایم را میشنوند و سلامم را پاسخ میدهند، گرچه من صدایشان را نمیشنوم ولی تو درب فهمیدن لذت مناجات با آنها را بر من گشودی......

رو به حضرت و پشت به قبله بایست. نشستن برای ناتوانان مانعی ندارد ولی بهتر است تا آنجا که میتوانند بایستند و بعد با عذرخواهی از امام بنشینند. بگویند: آقا! بی ادب نیستم ناتوانم بر من ببخش

پیش از زیارت نیت کن و برای همه مستحقین به نیابت زیارت بخوان. مستحقین کیانند؟ انبیاء، اوصیاء اولیاء، شيعيان، حق داران خویشان دوستان، آشنایان اساتید، مربيان و ملتمسين دعا حياً وميتاً، و برخی از خویشان نزدیکت را نام ببر همچون پدر و مادر و ... به تعبیر آن بزرگ: «اِسْتَوْسِع رَحْمَةَ الله» «رحمت الهی را گسترده بدان و بخواه».

از زیارات معتبره - که در بخش زیارات خواهد آمد - استفاده کن و اگر چند نوبت به حرم مشرف میشوی زیارتهای مختلف را بخوان و فقط یک زیارت را نخوان

ه با صدای بلند زیارت مکن که هم مزاحم دیگرانی و هم ممکن است شیطان به ریا و ادارت کند. امام صدایت ديجيتال ۴۵ در محضر آشنای غریب

را بهتر از تو میشنود

پیش از شروع زیارت تا ضریح را دیدی، مکرر تکبیر بگو و بگو: «لا اله الا الله وحده لاشريك له» که با این کار بزرگترین خشنودی خدا نصیبت میگردد.

اگر پیش از شروع زیارت هنگام نماز رسید، اول نماز را به جماعت اقامه کن و سپس به زیارت بپرداز و دیگران را هم به این کار ترغیب نما.