عذابی برای خشک و تر

ناز نفسشان که خوش میگفتند و خوش میشنیدیم؛ قدیمی ترها که حرف از مهر میزدند و سخن خویش را با گوهر عشق می آمیختند

تا توانی میگریز از یار بد     مار بد تنها تو را بر جان زند

یار بد بدتر بود از مار بد    یار بد بر جان و بر ایمان زند

چرا چنین گفتم؟ چون از امام رئوف که شعاع پرتو لطف او از آدمیان گذشته و به آهوان بیابان رسیده است انتظار چنین سخنی نداشتم. نمیدانم عبدالرحمان بن یعقوب که بود و چه کرده بود که حضرت بدین صراحت به صحابی و شاگرد خویش داوود بن قاسم فرمود: «چرا با او نشست و برخاست و رفت و آمد میکنی؟ او که از این سخن امام یکه خورده و تعجب کرده بود با حیرت :گفت: جانم به فدایتان عبدالرحمان بن یعقوب دایی من است. گویا انتظار داشت چنین قرابتی با کسی که خویشاوند و رحم اوست امام را مجاب کند که دست از عقیده خویش بر دارد. اما امام علی بن موسی الرضا آب پاکی را روی دست او ریخت و با جمله ای محکم و کوبنده کار را یکسره کرد یا با او هم نشین باش و از ما ببر یا با ما دوستی کن و از او دوری کن.

اگر تاریخ گواهی میداد که چنین کسی چه خصوصیاتی داشته و چه رفتاری از او سر زده بود که چنین مغضوب امام واقع شده بود همین اندک هاله ابهام نیز از این ماجرا زدوده میشد. اما حیف گاهی تاریخ سکوت میکند و ما باید به حدس و گمان خویش اکتفا کنیم. اما مطمئنم اگر چنین ارتباطی سبب شقاوت و دوری او از سعادت معنوی نمی شد امام چنین سخت نمی گرفت و منع نمی کرد. آن چنان که آموخته ام از این نمونه ها در سیره امامان معصوم انگشت شمار است. 

به هر حال فرجام این ماجرا از آغاز آن آموزنده تر است. حضرت در این فراز از خرد شاگرد خویش مدد گرفت و پرسید:

نمی ترسی بلایی به او برسد و تو نیز در آتش آن بسوزی؟ آیا ماجرای آن یار صدیق حضرت موسی را نشنیده ای که با حضرت از رود نیل گذشت؛ در حالی که پدرش که از زمره فرعونیان بود با فرعون وارد نیل شدند... او از موسی جدا شد تا پدر را موعظه کند. آب نیل که تا آن هنگام برای عبور بنی اسرائیل کنار رفته بود به هم آمد و او را نیز با سپاه فرعون غرق کرد. موسی کلیم الله را خبر کردند که چه نشسته ای که چنین اتفاقی افتاده و یار و همراه شما در میان فرعونیان غرق شده است. جمله ای گفت که تا عالم هست و آدم هست چراغ راه انسان هاست: «او در جوار رحمت خداست اما وقتی عذاب الهی فرا رسد از کسی که نزد گنهکار است ، دفاع و حمایت نمی شود.

این بیان امام هشتم مشعلی است روشن بر سر راه ما انسانها تا صلا زنیم مردم را که گرد گنهکاران نگردند؛ مبادا عذابی برسد و خشک و تر را باهم بسوزاند.(اصول کافی، ج ۲، ص ۳۷۴)