گفتگو با علمای حدیث

امام رضا (ع) گاهی با دانشمندان اهل حدیث و متفکران اهل سنت به گفتگو می نشست و درباره آیات الهی و صفات ربوبی با آنان به جدال احسن و مناظره منطقی میپرداخت گزارش یکی از این جلسات را با هم می خوانیم

ابوقره محدث از صفوان بن یحیی یار دیرین امام هشتم(ع) درخواست نمود تا جلسه گفتگویی را با امام رضا (ع) ترتیب دهد ابو قره محدث در آن نشست بعد از طرح پرسشهایی در مورد احکام دین و حلال و حرام سخن را به توحید کشانیده و از صفات پروردگار سخن گفت وی از امام رضا (ع) پرسید به ما روایت کرده اند که خداوند هم سخن بودن خود را به حضرت موسی (ع) و دیدار خود را به حضرت محمد (ص) عطا کرده است! آیا چنین است؟

حضرت رضا (ع) پاسخ داد:

ای ابوقره به من بگو این آیات را: الأتُدْرِكُهُ الأَبصار، دیده ها او را درک نمی کند، و لا يُحيطُونَ به عِلْماً، دانش مخلوقات به او احاطه نمی کند. وَ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَی؛ چیزی مانند او نیست چه کسی بر جن و انس ابلاغ کرده است؟ آیا به غیر از محمد (ص) کسی دیگر این آیات را به ما رسانده است؟

درست است این آیات را حضرت محمد (ص) آورده است.

چگونه ممکن است فردی به سوی تمام مخلوق بیاید و به آنها اعلام نماید که من از طرف خدا آمده ام و مردم را با فرمان خدا به سوی خدا بخواند و این آیات را بر آنان تلاوت کند سپس همین مرد بگوید من به چشم خود خدا را دیدم و به او احاطه علمی پیدا کردم و او به شکل انسان است!! آیا شما خجالت نمیکشید؟! زندیقها نتوانستند چنین نسبتی به پیامبر بدهند که محمد (ص) از جانب خدا چیزی آورد و سپس از راه دیگر برخلاف آن را گفت.

ابو قره در پاسخ گفت:

خداوند خودش میفرماید

(وَلَقَدْرَآهُ نَزْلَةً أُخْرى (۱. النجم ٫ ١٣) و بار دیگر در فرود آمدن او را مشاهده کرد. امام در جواب فرمود در همین سوره آیه دیگری است و آنچه را که پیامبر دیده، توضیح میدهد. خداوند در آنجا می فرماید: ما كَذَبَ الفُؤاد ما رأی (۲. همان ٫ ۱۱) دل آنچه را دید دروغ نشمرد.

یعنی دل محمد (ص) آنچه را چشمش دید دروغ ندانست. سپس در همین سوره خداوند آنچه را که محمد (ص) دیده است خبر می دهد و می فرماید: (لَقَدْ رَأَى مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرى (۳. همان ۱۸) پیامبر از آیات و نشانه های بسیار بزرگ پروردگارش را دید.

 دیدن آیات خداوند غیر از دیدن خود اوست. و باز هم خداوند می فرماید مردم احاطه علمی به خدا پیدا نمی کنند.

در صورتی که اگر دیدگان او را ببینند علمشان به او احاطه کرده و دریافت و شناخت او واقع شده است.

ابو قره گفت: پس روایات را تکذیب می نمائید؟

امام فرمود: بلی هر گاه روایات مخالف قرآن باشند، آنها را تکذیب میکنم و آنچه مسلمانان به آن اتفاق دارند این است که احاطه علمی به خدا نمی توان یافت.

(۱) چشم ها از ادراک او عاجزند و چیزی مانند او نیست. (۱. اصول كافي، كتاب التوحيد، باب في إِبْطَالِ الرُّؤيَةِ، حديث 2)

ص111