مقابله با فامیل سالاری

در زمانی که علی بن موسی الرضا (ع) از طرف مأمون به خراسان . احضار شده و اجباراً با شرایط خاصی ولایت عهد مأمون را پذیرفته بود زيد النار برادر امام نیز در خراسان بود. زید به واسطه داعیه ای که داشت و انقلابی که در مدینه برپا کرده بود مورد خشم و غضب مأمون قرار گرفته بود. اما مأمون که آن ایام سیاستش اقتضا میکرد حرمت و حشمت امام رضا (ع) را حفظ کند به خاطر امام از قتل یا حبس برادرش زید صرف نظر کرد.

روزی در یک مجلس عمومی عده زیادی شرکت داشتند و امام رضا(ع) برای آنها صحبت میکرد از آن سو زید، عده ای از اهل مجلس را متوجه خود کرده بود و برای آنها در فضیلت سادات و اولاد پیغمبر و اینکه آنان وضع استثنائی دارند داد سخن میداد و مرتب می گفت: «ما خانواده چنین ما خانواده چنان امام متوجه گفتار زید شد. ناگهان نگاه تند و فریاد یا زید ،امام زید و همه اهل مجلس را متوجه کرد.

فرمود: «ای زید حرفهای نقالان کوفه باورت آمده و مرتب تحویل مردم می دهی؟ اینها چه چیز است که به مردم میگویی؟ آن که شنیده ای خداوند ذریه فاطمه را از آتش جهنم مصون داشته است. مقصود فرزندان بلافصل فاطمه حسن و حسین و دو خواهر ایشان است. اگر مطلب این طور است که تو میگویی و اولاد فاطمه وضع استثنائی دارند و به هر حال آنها اهل نجات و سعادت اند پس تو نزد خدا از پدرت موسی بن جعفر گرامی تری، زیرا او در دنیا امر خدا را اطاعت کرد، قائم اللیل و صائم النهار بود و تو امر خدا را عصیان میکنی و به قول تو هر دو مثل هم اهل نجات و سعادت هستید پس برد با تو است زیرا موسى بن جعفر عمل کرد و سعادتمند شد و تو عمل نکرده و رنج نبرده گنج بردی

 على بن الحسين زين العابدین (ع) میگفت نیکو کار ما اهل بیت پیغمبر دو برابر اجر دارد و بدکار ما دو برابر عذاب همانطور که قرآن درباره زنان پیغمبر تصریح کرده است؛ زیرا آن کس که از خاندان ما نیکوکاری میکند در حقیقت دو کار کرده یکی این که مانند دیگران کار نیکی کرده دیگر اینکه حیثیت و احترام پیغمبر را حفظ کرده است. آن کس هم که گناه میکند دو گناه مرتکب میشود ؛ یکی اینکه مانند دیگران کار بدی کرده دیگر اینکه آبرو و حیثیت پیغمبر را از بین برده است.

گیرم پدر تو بوده فاضل                                            از فضل پدر ترا چه حاصل

آنگاه امام رو کرد به حسن بن موسای و شاء بغدادی که از اهل عراق بود و در آن وقت در جلسه حضور داشت و فرمود: «مردم عراق این آیه قرآن را

«إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالح» (۱. هود ٫ ۴۶) چگونه قرائت می کنند؟»

پاسخ داد: «یابن رسول الله! بعضی طبق معمول «إِنَّهُ عَمَلٌ غير صالح»؛ این فرزند نوح فرزندی است ناصالح قرائت میکنند.

اما بعضی دیگر که باور نمیکنند خداوند پسر پیغمبری را مشمول قهر و غضب خود قرار دهد، آیه را «إِنَّهُ عَمَلُ غَيْرِ صالح»؛ او فرزند آدم بدی است فرزند تو نیست قرائت میکنند و میگویند او در واقع از نسل نوح نبود. خداوند به او گفت ای نوح او از نسل تو نیست؛ اگر از نسل تو می بود من به خاطر تو او را نجات میدادم

 امام فرمود: «ابداً این طور نیست او فرزند حقیقی نوح و از نسل نوح بود. چون بدکار شد و امر خدا را عصیان کرد پیوند معنوی اش با نوح بریده شد. به نوح گفته شد این فرزند تو ناصالح است، از این رو نمی تواند در ردیف صالحان قرار گیرد.

موضوع ما خانواده چنین است. اساس کار پیوند معنوی وصلاح عمل و اطاعت امر خداست هر کس خدا را اطاعت کند از ما اهل بیت (ع) است، گرچه هیچ گونه نسبت و رابطه نسلی و جسمانی با ما نداشته است و هر کس گنهکار باشد از ما نیست گرچه از اولاد حقیقی و صحیح النسب زهرا (ع) باشد. همین خود تو که با ما هیچگونه نسبت نسبی نداری اما اگر نیکوکار و مطیع امر حق باشی از ما هستی». (۱. بحار الانوار، ج ۱۰ ص ۶۵ همان، ج ۴۹، ص ۲۱۸، عیون اخبار الرضا (ع)، ج ۲، ص ۲۳۲ داستان راستان ٫ ج ۲ ص ۲۹۴)

امام رضا (ع) در جلسه دیگری با برادرش زید که فردی خطا کار بود برخورد کرده و خطای وی را به او گوشزد نمود ابن شهر آشوب نوشته است روزی زید بن موسی بن جعفر (ع) به حضور مامون آمد و امام رضا (ع) هم آنجا بود مامون مقدم او را گرامی داشته و به خاطر حضرت احترامش کرد.

زید سپس به حضور امام سلام گفت اما آن بزرگوار جوابش را نداد.

زید گفت من برادر تو هستم آیا جواب سلام مرا نمی دهی امام رضا (ع) فرمود: تو برادر منی تا زمانیکه در راه حق و اطاعت خدا باشی اما اگر از جاده حق منحرف شده و به معصیت خداوند اقدام کردی بین من و تو رابطه برادری نخواهد بود.(1. المناقب ٫ ج ۴ ص ۳۶۱)

ص134