خبر از شهادت خویش
هنگامی که دعبل بن على خزاعى قصيدة تائیه ی خود را به نام مدارس آیات که یکی از بی نظیرترین زیباترین و معروف ترین قصاید عربی است، سرود با خود عهد کرد که آن را نخست بر حضرت رضا (ع) بخواند. بدین منظور از مدینه به مرو آمد و در مرو به محضر حضرت رضا (ع) رسیده و عرضه داشت یابن رسول الله! من در مناقب و مدح شما اهل بیت (ع) قصیده ای سروده ام و با خود عهد کردم که آنرا بر هیچ کسی غیر از شما نخوانم امام رضا (ع) فرمود بخوان او قصیده مفصل خود را قرائت کرد. در اینجا چند بیت از قصیده دعبل را میخوانیم
مَدارِسُ آيَاتٍ خَلَتْ مِنْ تِلاوة وَ مَنْزِلُ وَحْيِ مُقْفِرُ الْعَرَضَاتِ
مدارس آیات الهی که منزل اهل بیت (ع) است از تلاوت آیات الهی خالی مانده و عرصه های منزل وحی از ساکنانش تهی گشته است.
سَقَى اللَّهُ قَبْراً بِالْمَدِينَةِ غَيْتُهُ فَقَدْ حَلَّ فِيهِ الْأَمْنُ بِالْبَرَكَاتِ
خداوند با نزول رحمت خود سیراب کند قبری را که در مدینه موجب امنیت و انواع بركات است و آن قبر منور رسول الله (ص) میباشد.
وَصَلَّى عَلَيْهِ اللَّهُ مَا ذَرَّ شَارِق وَلَاحَت نُجُومُ اللَّيلِ مُبْتَدِرَاتِ
همواره درود میفرستد خداوند متعال بر او مادامی که آفتاب فروزان طلوع میکند و ستارگان آسمان به سرعت در طلوع و غروب اند.
أَفَاطِم قومي يَا ابْنَةَ الْخَيْرِ فَانْدُبي نُجُومَ سَمَاوَاتٍ بِأَرْضِ فَلَاتِ
ای فاطمه ای دختر بهترین انسانها برخیز و ندبه کن بر آن ستارگان درخشان آسمان عزت که در سرزمین کربلا به خاک افتادند.
هنگامی که دعبل این بیت را بر امام رضا (ع) قرائت کرد:
وَ قَبْرِ بِبَغْدَادِ لِنَفْسٍ زَكيه تَضَمَّنَهَا الرَّحْمَنُ فِي الْغُرُفَاتِ
و قبری دیگر در بغداد برای شخصیتی پاک و مطهر میباشد که خداوند متعال تضمین کرده که در غرفه های بهشتی آن گرامی را جای دهد و آن قبر معطر امام موسی کاظم (ع) است».
آن حضرت فرمود: ای خزاعی آیا دوست داری که دو بیت دیگر بر این قصیده تو اضافه کنم تا کاملتر گردد دعبل گفت: بلی یابن رسول الله! امام رضا (ع) فرمود:
وَ قَبْرٌ بِطُوسٍ يَا لَهَا مِنْ مُصِيبَةٍ اَلَحَتْ عَلَى الْأَحْشَاءِ بِالزَّفَرَاتِ
إلى الْحَشْرِ حَتَّى يَبْعَثَ اللَّهُ قَائِمًا يُفَرِجُ عَنَّا الظَّمَّ وَ الْكُرُبَاتِ
و قبر دیگری در سرزمین طوس خواهد بود که حسرتها و مصیبتها از آن به دل مؤمنان رسد که دائماً سوز آن مصیبت درونشان شعله ور بوده و آن را از طریق اشک و آه بیرون میکنند و این سوز و گداز همچنان ادامه می یابد تا آنکه حق تعالی حضرت قائم (ع) را مبعوث فرماید تا آن مصیبتها از دلها زدوده شده و به سرور و شادی بدل شود.
دعبل پرسید: یابن رسول الله آن قبر چه کسی خواهد بود؟ امام رضا (ع) فرمود: قبر من میباشد و طولی نمیکشد که طوس محل رفت و آمد شیعیان و دوستان ما خواهد بود.
حضرت در ادامه فرمود
«أَلَا فَمَنْ زَارَنِي فِي غُربتى بِطُوسٍ كَانَ مَعِي فِي دَرَجَتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛
ای دعبل بدان هر کس مرا در غربت در شهر طوس زیارت کند در روز قیامت با من همنشین خواهد بود.
دعبل به قصیده خود ادامه داد تا رسید به این ابیات
خُرُوجُ اِمامِ الأَمَحالَةَ خَارِجٌ يَقُومُ عَلَى اسْمِ اللَّهِ وَ الْبَرَكَاتِ
يُمَيِّرُ فينا كُلَّ حَقٍ وَبَاطِلٍ وَيُجْزي عَلَى النَّعْمَاءِ وَ النَّقِمَاتِ .
بدون شک امام قائم (عج) خروج خواهد کرد قیام او با نام خدا و به همراه برکات و خیرات خواهد بود آن حضرت در میان ما حق و باطل را از هم جدا کرده و برای کارهای نیک پاداش عطا کرده و زشت کاران را مجازات خواهد نمود.
هنگامی که دعبل این ابیات را قرائت کرد به شدت اشک از چشمان مبارک امام رضا (ع) جاری شد و بعد از آن سر مبارک را بلند کرده و نگاه خود را به سوی دعبل دوخته و فرمود
یا خُزاعی نَطَقَ رُوحُ الْقُدُسِ عَلَى لِسَانِكَ بِهَذَيْنِ الْبَيْتَيْنِ وَ هَلْ تَدْرِي مَنْ هَذَا الْإِمَامُ؟! أَوْ مَتَى يَقُوم؟!»؛ ای خراعی این دو بیت را روح القدس بر زبانت جاری کرد آیا میدانی این امام کیست و کی ظهور خواهد کرد؟
عرض کرد نه ای مولای من اما شنیده ام امامی از شما خاندان ظهور خواهد کرد و زمین را از آلودگیها و فساد پاک نموده و از قسط و عدالت پر خواهد کرد.
امام رضا (ع) فرمود: ای دعبل امام بعد از من پسرم محمد میباشد و بعد از او فرزندش علی امام خواهد بود و بعد از علی فرزندش حسن و بعد از او فرزندش حجت قائم (ع) امام میباشد. در غیبت او شیعیان انتظارش را میکشند و بعد از ظهور اطاعتش خواهند نمود اگر از عمر دنیا نماند مگر یک روز خداوند آن روز را طولانی خواهد کرد تا آن حضرت خروج نماید و زمین را پر از عدل و داد کند چنانکه قبل از او از ظلم و جور پر شده است. (۱. دلائل الامامه، ص ۱۸۲ عيون اخبار الرضا (ع)، ج ۲، ص ۲۶۸ و ۲۷۰، بحار الانوار، ج ۴۹، ص ۲۴۸ کشف الغمه، ج ۳، ص ۷۶)
ص68