نهضت کلامی در عصر امام رضا علیه السلام  ( صص101-102 ) شماره‌ی 5290

موضوعات

معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > توحيد > خداوند همه جا هست

خلاصه

ناظر

متن

ابو قره :شما قبول دارید که لفظ محمول بر خدا اطلاق می شود؟

امام (ع): محمول در صورتی گفته میشود که فعلی بر او واقع شود و آن فعل حمل است. که به حامل نسبت دارد محمول اسمی است که در تعبیر دلالت بر نقص دارد ولی حامل که فاعل است در تعبیر دلالت بر مدح دارد و خدا فرموده است: «ولله الاسماء الحسنى فادعوه بها (۱۱۰)(اعراف (۷) آیه ۱۸۰ )»، (از آن خداست نیکوترین نامها بدان نامهایش بخوانید .)

در هیچ یک از کتب آسمانی خداوند نفرموده است که او محمول است ولی حامل را گفته است که او حامل است در خشکی و دریا و نگهدارنده آسمانها و زمین است از افتادن و غیر خدا محمول است و هیچ گاه از کسی که به خدا و عظمتش ایمان دارد شنیده نشده که در دعای خود بگوید: «یا محمول»

ابو قره: خدا فرموده است: «ويحمل عرش ربك فوقهم يومئذ ثمانية( ۱۱۱)(الحاقه (۶۹) آیه ۱۷ )»، (در آن روز هشت تن از آنها عرش پروردگارت را بر فراز سرشان حمل می کنند . )

و فرموده است: «الذين يحملون العرش( ۱۱۲)(الغافر (۴۰) آیه ۷)»، (آنان که عرش را حمل می کنند.)

 امام (ع) :عرش که خدا نیست. عرش نام علم و قدرت است و عرش است که همه چیز در اوست، سپس فعل حمل را به غیر خودش که مخلوقی از مخلوقاتش باشد نسبت داده است. بدین جهت که از آن مخلوق به سبب حمل عرش، عبادت خواسته است.

حاملان عرش حاملان علم خدایند و مخلوقی هستند که گرد عرش او تسبیح، می گویند و با علم او کار می کنند فرشتگانی هستند که کارها و اعمال بندگانش را می نویسند همان طوری که خدا از اهل زمین به سبب طواف گرد خانه خودش عبادت خواسته است . 

خدا بر عرش تسلط دارد و آنها که عرش را حمل میکنند و گردش می کنند - همگی نسبت  به خدا محمولند و خدا حامل آنها و نگهدارنده آنهاست بپا دارنده هر جان و برتر از همه چیز است و نسبت به خدا کلمه محمول و اسفل به تنهایی بدون این که کلمه دیگری همراه آن باشد نباید گفت تا لفظ و معنا خراب شود.

 ابو قره :شما آن روایت را تکذیب میکنید که میگوید چون خدا خشم کند فرشتگان که عرش را حمل میکنند از سنگینی دوش خود خشم او را دریابند و به سجده افتند و چون خشم خدا بر طرف شود، دوش آنها سبک شود و به جایگاه خویش برگردند. 

امام (ع): به من بگو از زمانی که خدا شیطان را لعنت کرده و بر او خشمگین شده است، تا امروز چه زمانی از او خشنود و راضی گشته است؟ طبق بیان تو که خدا همیشه بر شیطان و دوستان و پیروانش خشمگین است - پس باید از آن زمان ،تاحال حاملان عرش در سجده باشند بعلاوه - چگونه جرأت میکنی که پروردگارت را به دگرگونی از حالی به حالی نسبت دهی و بگویی: آنچه بر مخلوق وارد می شود بر او هم وارد شود.

او منزه است متعالی است پابرجاست با نابود شوندگان بی دگرگونی است با دگرگونان بی عوض شدن است با عوض شدگان هر چیز جز او در قبضه او و تحت تدبیر اوست و همگی محتاج او و او از غیر خود بی نیاز است (۱۱۳ )( اصول کافی، ج ۱، ص ۱۷۷ ).

مخاطب

کارشناسان و صاحبنظران

قالب

کارگاه آموزشی ، کتاب معارفی