به احتیاجات مردم رسیدگی کنید

یحیی صوفی میگوید جده - مادر بزرگ - ما زنی بسیار عاقل و فهمیده و با سخاوت بود. او در سال ۲۷۰ در حالی که صد سال از عمرش میگذشت وفات کرد.

از این زن در مورد حالات و خصوصیات امام رضا سؤال کردند. وی گفت: حضرت رضا از عود هندی و چینی بخور می کرد و مشک و گلاب استعمال مینمود نماز صبح را اول وقت ادا میکرد. سپس سر بر سجده میگذاشت و تا طلوع آفتاب سر مبارک خود را از سجده برنمی داشت.

بعد از نماز مینشست و مردم به حضورش می آمدند و گرفتاری ها و حوایج خود را بیان میکردند. گاهی بعد از نماز بر مرکب سوار میشد و برای رسیدگی به کار مردم به اطراف شهر می رفت.

با مردم بسیار نرم و آرام سخن میگفت هیچ کس قدرت نداشت در منزل آن حضرت و یا در حضورش صدای خود را بلند کند. (1) عيون الاخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۷۹ ؛ مسند الرضا لال ، ج ۱، ص ۴۰؛ مقدمه. . )

در جمله ای از خود امام رضا نقل شده است:

به خدا سوگند وقتی در مدینه بودم بر مرکب خود سوار میشدم و در میان شهر و بیرون شهر رفت و آمد میکردم اهالی مدینه حوایج و گرفتاریهای خود را به من میگفتند و من نیز نیازهای ایشان را برآورده میساختم به این ترتیب من و آنها مثل دوست و خویشاوند، این گونه رابطه داشتیم.» (2) عيون الاخبار الرضا، ج ۲، ص ۱٦٧ ؛ بحار، ج ۳۹ ، ص ۱۴۴ . )

حضرت رضا فرمود: «در رفع حوایج مؤمنین شتاب کنید و ایشان را دل شاد نمایید و گرفتاری و اندوه آنها را دفع کنید به راستی که هیچ عملی نزد خداوند بعد از انجام فرایض دینی با فضیلت تر از شادمان کردن مؤمن نیست. (3) بحار، ج ۷۵، ص ٣٦٧ ؛ فقه الرضاء ، باب ۸۹، ص ۳۳۹ . )

تشنگان را سیراب کنید

ابوهاشم جعفری میگوید یک روز خدمت امام رضا بودم خیلی تشنه ام شد؛ اما هیبت و جلال امام چنان مرا تحت تأثیر قرار داده بود که خجالت کشیدم در حضور ایشان آب طلب کنم

در این موقع امام آب خواست خدمتکار ایشان آب آورد. حضرت جرعه ای نوشید و آن گاه فرمود ابوهاشم میل کن آب خنک و گوارایی است.

من نوشیدم اما دوباره سخت تشنه شدم.

باز حضرت نگاهی به خادم خود کرد و فرمود مقداری آرد با آب و شکر بیاور.

خادم آورد. حضرت آرد را در آب ریخت و مقداری شکر روی آن پاشید. وقتی که آماده شد به من فرمود ابوهاشم این شربت را بخور که عطش را رفع می کند. (1) . بحار، ج ۴۹ ، ص ۴۸ ؛ نظیر آن در مسند الرضا، ج ۱، ص ۱۵۵ و ۱۷۴ ؛ عیون الاخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۰۵ . )

امام رضا فرمود هر کس مؤمن تشنه ای را سیراب کند خداوند او را از شراب بهشتی سیراب میکند. (2) بحار، ج ۷۱ ، ص ۲۳۳ . )

گرسنگان را سیر کنید

محمد بن خلاد میگوید هر وقت امام رضا سر سفره غذا می نشست سینی بزرگی کنار آن حضرت میگذاشتند. حضرت از هر خوراکی مقداری بر می داشت و در آن میگذاشت و می فرمود تا برای مساکین و فقرا ببرند بعد این آیه شریفه را تلاوت میکرد

فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ، وَ مَا أَدْرَبَكُ مَا الْعَقَبَةُ، فَكُ رَقَبَةٍ، أَوْاطْعَامُ فِي يَوْمِ ذي مَسْغَبَةٍ. (بلد، ۱۴-۱۱)

از آن گردنه مهم گذر نمیکند و نجات نمی یابد؛ گردنه و عقبه ای که تو نمی دانی چیست. آیا (نجات و رهایی از آن گردنه با آزاد کردن برده در راه خداست؟ و یا طعام دادن در روز گرسنگی و سیر کردن شکم گرسنه ای است؟»

بعد از تلاوت این آیه شریفه می فرمود:

چون خداوند می داند که همه مردم قدرت و توانایی بنده آزاد کردن ندارند به همین خاطر با غذا دادن به فقرا و سیر کردن گرسنگان - که پاداش آزاد کردن برده را دارد - راهی به سوی بهشت گشوده است.» (1) ۱ فروع کافی، ج ۴، ص ۵۲؛ وسائل، ج ۶، ص ۳۲۹ ؛ بحار، ج ۴۹، ص ۹۷ ؛ بحار، ج ٧١ ، ص ٣٦٢ . )

42

خانه خوب از لوازم سعادت زندگی است

یکی از خدمتکاران حضرت رضا در خانه محقر و کوچکی که از پدر به او ارث رسیده بود زندگی میکرد.

امام رضا به خاطر آسایش و راحتی بیشتر او برایش خانه ای بزرگتر خرید پس از خرید منزل به خدمتکار خود خبر داد و گفت: چون خانه ات کوچک و محقر است منزلی وسیع تر برایت تهیه و خریداری کرده ام برو در آن جا ساکن شو.

خدمتکار امام تا حدی تعصب خشک خانوادگی داشت؛ به همین جهت تقاضای حضرت را رد کرد و گفت چون پدرم در این خانه عمر خود را سپری نموده و زندگی کرده است من هم میخواهم در این خانه زندگی کنم.

حضرت با رد این تقاضا و شنیدن این سخن غلط به او گفت: اگر پدرت احمق بود و با زندگی کردن در این خانه تنگ و کوچک حماقت کرده باشد تو هم میخواهی مانند او باشی و حماقت کنی!؟ (1) 1. مسند الرضا ا ، ج ۲، ص ۳۷۴؛ مکارم الاخلاق، باب ٦ ، فصل ٩ ؛ وسائل، ج ٣ ، ص ۵۵۹ ؛ فروع کافی، ج ۶ ، ص ۵۲۶ . )

از امام رضا پرسیدند خوشبختی و لذت و خوشی زندگی در دنیا به چه چیزی است؟

حضرت فرمود: «به داشتن خانه بزرگ و وسیع و دوستان بسیار خوب». (2) مدارک سابق و مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۲۴۳ ؛ چاپ . جدید، ج ۳، ص ۴۵۱ )

قال الرضا علیه السلام : «كَبُرَ الدَّارِ مِنَ السَّعَادَةِ».

امام رضا فرمود: «خانه بزرگ از سعادت و خوشبختی زندگی است». (1) ۱. مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۲۴۳ ؛ چاپ جدید، ج ۳، ص ۴۵۱؛ فقه الرضا ا ، ص ۳۵۴ ، باب ۹۹۵ . )

به روایت دیگر امام علی بن موسی الرضا فرمود:

طُوبَى لِمَنْ كَانَ، وَسْعَهُ بِيَتِهِ».

خوشا به حال کسی که خانه اش وسیع باشد. (2) ٢. فقه الرضا الله ، باب ١٠٦ ، ص ۳۸۰ . )

225