خداباوری و برابری انسانی

امام رضا «ع» - عبد الله بن صلت ... : كنتُ مع الرضا «ع» في سفره إلى خراسان، فدعا يوماً بمائدة له، فَجَمَع عليها مواليه من السودان وغيرهم. فقلتُ: جعلت فداك لو عَزَلتَ لهولاء مائدة؟ فقال: «مَهُ إِنَّ الرَّبَّ - تبارك و تعالى - واحد، والأم واحدة والأب واحد، والجزاء بالأعمال». (کافی ۲۳۰٫۸)

به روایت عبد الله بن صلت.... که گفت در مسافرت امام ابوالحسن على بن موسى الرضا (ع)» به خراسان با او همراه بودم روزی همگان را بر سر سفره فراخواند و غلامان او از سیاه و غیر سیاه آمدند و بر سر سفره نشستند. به او گفتم فدایت شوم آیا بهتر نیست که برای اینان سفره ای جداگانه گسترده شود؟ امام گفت: «خاموش! خدای همه یکی است و مادر یکی و پدر یکی پس تفاوت و تبعیضی نیست و پاداش هر کس بسته به کردار اوست. برابری و برادری انسانی آرزوی همه انسان دوستان مصلحان و چاره اندیشان دردهای جامعه بشری است و پیامبران و رهبران الهی پیشگامان این میدانند. این اصل اگر در اندیشه همگان استوار گردد و جایگاه واقعی خود را بیابد براستی دردهای جامعه بشری درمان می شود و تبعیضها، داشتن ها و نداشتن ها، ستیزها و کشمکشها و جوامع پیشرفته و عقب افتاده و جهان اول و دوم و سوم و دیگر نابرابریها رخت بر می بندد و انسانها با باور اصولی خداوند حس می کنند که در یک خانواده زندگی میکنند و همه انسانها در هر رنگ و نژاد و هر سرزمین برادر و برابرند چنانکه در این حکمت رضوی آمده بود. در تعالیم اسلامی تعبیر «خانواده خدایی درباره کل انسانها، فراوان آمده است و همسانی انسانی را آموزش داده است. پیامبر اکرم «ص» می گوید: «الخَلقُ كلُّهم عِيالُ الله. فَأَحَبُّهم إلى الله - عز وجل - أنفقهم لعياله...»(بحار الأنوار ۱۱۸٫۹۶).

آفریدگان همه عیال (خانواده) و نانخور خدایند، پس محبوب ترین آنان در نزد خدای بزرگ کسی است که برای عیال (خلق) خدا بخشنده تر باشد. در اندیشه ادیان الهی مادر همه انسانها یک بانو و پدر همه یک انسان است، و پروردگار و آفریننده همه انسانها یکی یعنی خداوند است. این باورها و عقیده ها یگانگی و مساوات بسیار اصولی و ریشه داری را بر روابط انسانی در سطح کره زمین حاکم میسازد، و تعهدهای بزرگ و استواری را میان انسانها پدید می آورد که درد هر فرد، درد همه انسانها می گردد و ریشه نابرابریهای اقتصادی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ..... را می سوزاند و براستی یک خانواده از همه فرزندان آدم تشکیل می دهد. فراز پایانی سخن امام رضا (ع) شاید به این اشاره دارد که هرگونه امتیاز و ارزشی که در برخی افراد یا سرزمینها وجود دارد موجب امتیاز و بر تریبی در این دنیا نمی گردد؛ زیرا که این امتیازها تبعیضی و تفاوتی را در این زندگی موجب نمی شود حتی مثل «تقوا» و ارزشهای معنوی مایه امتیازهای آخرتی و برای دنیای دیگر است و در این زندگی هر کس و هر ملت در هر پایه و جایگاه که باشد با ملتها و افراد دیگر که فروتر باشند برابر است و هیچ امتیازی بر یکدیگر ندارند. نگریستیم که در سخن امام نفی هرگونه امتیاز خواهی و برتری جویی و برابری مطلق انسانها به عقیده توحیدی نسبت داده شده است با فراز: «مه إِنَّ الرب واحد ساکت خدای همه یکی است؛ یعنی اگر ایمان به خدای یگانه است و انسانها همه بندگان و مخلوقات اویند. و او که عدل مطلق و مهر نامتناهی و بنده نواز بی پایان است به همه آفریده های خود نگاهی برابر دارد و هیچ امتیاز و برتری و از جمله برتریهای معنوی نمیتواند عامل تبعیض و امتیازی باشد. اکنون بنگرید به کشورها و انسانهایی که خود را پیر و حضرت مسیح «ع» و خدا باور می دانند چگونه در جهان معاصر یکه تازی می کنند و انسانها و جامعه های دیگر را هیچ می انگارند و در روابط خود، سلطه طلبانه و خود خواهانه عمل میکنند حتی در علم و فن آوری نیز تبعیض روا میدارند. 

صص 25-23