در کوچه و خیابان چیزی نخورید

شخصی از امام علی بن موسی الرضا پرسید: چه کسی پست و بد منش و بی شخصیت است؟

حضرت در پاسخ او فرمود: آدم پست و بد منش و بی شخصیت کسی است که در بازار - میان کوچه و خیابان در انظار مردم - چیزی بخورد.» (2) بحار، ج ۷۲ ، ص ۳۰۱ . )

یکی از آثار زشت خوردن و آشامیدن در انظار مردم و نکته ظریف و مهمی که باید به آن توجه داشت این است که شاید بعضی از مردم - مستمندان تهی دستان و گرسنگان - توانایی تهیه و خوردن آن طعام نوشیدنی و خوراکی را نداشته باشند؛ پس بهتر است به خاطر این که میل و اشتهای آنان تحریک و تهییج نشود در کوچه و خیابان و در انظار مردم از خوردن و آشامیدن پرهیز نمود.

91

قبل از غذا نظافت را رعایت کرده وضو بگیرید

از آداب غذا خوردن رعایت پاکیزگی و شست و شوی دست ها است.

درباره این موضوع نقل شده است

امام رضا قبل از خوردن غذا دستهای خود را می شست. اما پس از شستن دستش را با حوله خشک نمیکرد او بعد از صرف غذا دست هایش را میشست و آن را با حوله خشک میکرد. (2) ۲. مسند الرضا لا ، ج ۱، ص ۴۸؛ مکارم الاخلاق، باب ۷ ، فصل ۳ ، وسائل، ج ١٦ ، ص ۴۷۶ . )

یک روز در حضور امام رضا و در وقت خوردن غذا، شخصی بدون آن که دستهای خود را بشوید بر سر سفره نشست. حضرت به او فرمود: دست هایت را بشوی که شستن ،اول شست و شوی دستها قبل از غذا - به سود ما است و شستن دوم شست و شوی دستها بعد از غذا - برای تو سودمند است. اگر خواستی شست و شوی دوم را ترک کنی اختیار با خود تو است. (3) بحار، ج ۷۵، ص ۳۴۹ ؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۱۴۳ . )

یونس بن عبدالرحمان گفت

یک روز با عده ای برای خوردن غذا در خدمت امام رضا بودیم. پس از صرف غذا خدمتکار حضرت تشت و آب آورد تا حاضران دست خود را بشویند به همین خاطر ابتدا آب را نزد امام برد. حضرت به او فرمود: اول از طرف راست شروع کن

خدمتکار به گفته حضرت از طرف راست شروع کرد. حاضرین یکی یکی دستهای خود را شستند. (1) 1. مسند الرضا الله ، ج ۱، ص ۴۸ ؛ مکارم الاخلاق، باب ٧ ، فصل ٣؛ وسائل، ج ١٦ ، ص ۴۷۴ )

از دیگر موارد مهم آداب خودرن غذا، وضو گرفتن، ذکر نام خدا - بسم الله الرحمن الرحيم - و شكر نعمت الهی را به جا آوردن است.

در آثار اسلامی به وضو گرفتن قبل از غذا بسیار سفارش شده و از نظر ظاهری و باطنی و مادی و معنوی دارای فواید و آثار بسیاری است.

البته وضو گرفتن موارد ،نظافت پاکیزگی را نیز در بر می گیرد.

امام رضا در جمله ای می فرماید

قبل از غذا وضو بگیرید ظاهر و باطن خود را شست و شو دهید تا برکت نعمت بر شما باقی بماند. (2) وسائل، ج ۱۶ ، ص ۴۷۲؛ نظیر آن در مسند الرضا ، ج ۲، ص ۳۴۸ ؛ بحار، ج ٦٣ ، ص ٣٥٦ . )

فایده خوردن نمک قبل و بعد از غذا

از آداب صرف غذا خوردن مقداری نمک قبل از غذا و بعد از غذا میباشد. در آثار اسلامی به این امر بسیار سفارش شده است. امام رضا به نقل از پیامبر اکرم الله و امام علی می فرماید:

بر شما لازم است قبل و بعد از غذا مقداری نمک میل کنید؛ زیرا خوردن نمک هفتاد درد و مرض را بر طرف میکند. از جمله مرض جذام پیسی و دیوانگی است. (3) مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۹۹ ؛ چاپ جدید، ج ١٦ ، ص ٣١٥؛ بحار، ج ٦٣ ، ص ۳۹۷ ؛ صحيفه الرضا الله ، ص ۷۸ ، عيون الاخبار الرضا الليل ، ج ۲، ص ۴۲ ؛ مسند الرضا علي ، ج ۲، ص ۳۳۳ . )

«هر کس قبل از غذا مقداری نمک بخورد خداوند هفتاد درد و مرض را از او بر طرف میکند یکی از آن بیماریها جذام است.(1) مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۱۹۹ چاپ جدید، ج ۱۶ ، ص ٣١٥؛ بحار، ج ٦٣ ، ص ۳۹۷؛ صحيفه الرضا ل ، ص ۷۸ ، عيون الاخبار الرضا الله ، ج ۲، ص ۴۲؛ مسند الرضا ، ج ۲، ص ۳۳۳ . )

مصرف میوه و سبزیجات بهترین داروی بدن است

بهداشت و درمان

یک روز وقت خوردن غذا شد. امام رضا فرمود: سفره غذا را پهن کنید.

سفره گسترده شده غذا را آماده کردند حضرت بر سر سفره نشست و دید سبزی خوردن در میان سفره نیست به خاطر اهمیت این موضوع به خدمتکار خود گفت مگر نمیدانی من بر سر سفره ای که در آن سبزی نباشد، نمی نشینم و غذا نمیخورم؟ برو مقداری سبزی بیاور

خدمتکار امام رفت و قدری سبزی تازه آورد. بعد حضرت مشغول خوردن غذا شد. (2) مكارم الاخلاق، باب ۷ ، فصل ۱۱ ؛ بحار، ج ۶۳ ، ص ۱۹۹ ؛ وسائل، ج ١٦ ، ص ۵۳۱ )

امام رضا با این روش بر تأثیر و فواید سبزی خوردن - و دیگر مواد غذایی از قبیل میوه ها و خوراکیها که برای سلامتی بدن مفید است تأکید و سفارش فرموده اند و این موضوع غیر از شکم پرستی و اسراف در خوردن است.

امام رضا می فرماید: بدن آدمی با استفاده درست از خوردنی ها و نوشیدنیها و با مصرف غذاهای خوب صحیح و سالم می‌ماند و عافیت و سلامتی آن برقرار میشود. (1) ۱. بحار، ج ۵۹ ، ص ۳۱۰ ، رسالة الذهبيه منسوب به حضرت رضا . )

قَالَ الرَّضا : «لَو أَنَّ النَّاسَ قَصِرَوا فِي الْطَعَامِ لَا سَتَقَامَت أبدانهم».

اگر مردم در خوردن و آشامیدن میانه روی کنند - و پرخور و شکم پرست نباشند در برابر بیماریها بیمه شده - همیشه بدنشان سالم قوی و با استقامت است. (2) مكارم الاخلاق، باب ۱۱ ، فصل ۱ ، بحار، ج ۵۹، ص ۱۴۲ . )

علم پزشکی امروز به وسیله خوراکیها امراض را معالجه میکند و از راه تغذیه درست از سبزیجات و میوه ها و خوراکیهای متنوع سلامت بدن را تأمین می نماید.

در رابطه با طب و درمان و پرهیز از مصرف بی مورد دارو امام رضا می فرماید:

«لَيْسَ مِنْ دَوَاءِ إِلَّا وَهُوَ يُهَيِّجُ دَاءً»

هیچ دارویی نیست مگر آن که درد و مرضی را تحریک و تهییج میکند و عارضه و اثر بدی برای بدن انسان به وجود می آورد. (3) ۳ و ۴ روضه کافی حدیث ۴۰۹ ؛ وسائل، ج ۲، ص ۶۲۹ ، سفينة البحار، ج ۲، ص ۷۸. )

هیچ دارویی برای بدن بهتر از این نیست که انسان از پرخوری و شکم پرستی و مصرف بی مورد دارو خودداری کند؛ جز به مقدار ضرورت چیزی که بدن به آن نیازمند میباشد. (4) ۳ و ۴ روضه کافی حدیث ۴۰۹ ؛ وسائل، ج ۲، ص ۶۲۹ ، سفينة البحار، ج ۲، ص ۷۸. )

در کتاب فقه الرضا الله دو جمله از امام نقل شده است که فرمود

إجتَنَبُ الدَّواءَ مَا احْتَمَلَ بَدَنُكَ الدَّاءَ، فَإِذَا لَمْ يَحْتَمِلِ الدَّاءَ فَلَا دواء».

تا وقتی بدن تحمل بیماری را دارد از مصرف دارو خودداری کنید. هرگاه بدن تحمل درد را نداشت آن وقت دارو مصرف کنید. (1) ا. فقه الرضا الله ، ص ۳۴۰ ؛ سفينه البحار، ج ۲، ص ۷۹ . )

الْحِمْيَةُ رَأْسُ كُلِّ دَوَاءٍ، وَ الْمِعْدَةُ بَيْتُ الْأَدْوَاءِ»

پرهیز کردن سر آغاز هر دارویی و معده خانه بیماری ها است. (2) . فقه الرضا الله ، ص ۳۴۰ ؛ سفينه البحار، ج ۲، ص ۷۹ .)

239