به اندازه عقل و فهم مردم صحبت کنید - توحید و خداشناسی

محمد بن عبید گفت یک روز نزد امام رضا رفتم. حضرت با دیدن من فرمود:

به «عباسی» بگو از سخن گفتن در مباحث توحید و خداشناسی و غیر آن دوری نماید و از مطالبی که قابل فهم جامعه نیست و مورد انکار آنها قرار میگیرد خودداری کند و با مردم طبق درک فهم دانش و معرفت آنها سخن بگوید ولی اگر میخواهد در این باره صحبت کند روش بحث توحید و خداشناسی به این گونه است که من میگویم

هرگاه درباره توحید و خداشناسی و اثبات وجود خدا از تو سؤال کردند همان گونه که خداوند فرموده تو جواب بده و بگو

«قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدُ اللهُ الصَّمَدُ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ وَلَمْ يَكُنْ لَّهُ كُفُواً أَحَدٌ».

بگو او خدای یکتا است؛ آن خدایی که از همه بی نیاز و همه عالم به او نیازمند هستند نه کسی فرزند او و نه او فرزند کسی است و هیچ کس مثل و همتای او نیست. (1) ۱. اخلاص. )

و هرگاه درباره کیفیت وجود خدا از تو پرسیدند همان سخنی را که حق تعالی بیان فرموده بگو

«لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَي». (2) ۲ شوری ۱۱. )

خدای یکتا را هیچ مثل و مانندی نیست

هرگاه درباره شنوایی خداوند از تو پرسیدند بگو

«وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ».

او بر همه چیز شنوا و دانا و آگاه است». (3) . بقره، ۱۳۷ ، مائده، ٧٦ ؛ انعام، ۱۳ و ۱۱۵ ؛ انفال ۶۱ ؛ یونس، ۶۵ ؛ یوسف، ۳۴ ؛ انبیاء، ۴ ؛ شعراء، ۲۲۰ ؛ عنکبوت ۵ و ۶۰ ؛ فصلت، ٣٦ ؛ دخان، ٦ . )

درباره توحید شناخت معرفت به حق تعالی ایمان و عقیده به آن امام علی بن موسی الرضا ل به نقل از پیامبر اکرم فرمود:

«التَّوْحِيدُ نِصْفُ الدِّينِ»

توحید - عقیده و ایمان به خدای یکتا و بی همتا - نیمی از دین است».(4) توحید، شیخ صدوق، ص ۶۸ ؛ عيون الاخبار الرضا، ج ۲، ص ۳۵ ؛ صحيفه الرضا ، ح ۵۱ ؛ مسند الرضا لال ، ج ۱، ص ۳۹ . )