معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > قرآن > تفسير آيات و سُوَر > درباره هاروت و ماروت
معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > موضوعات متنوع و گوناگون > علل برخی وقايع > مسخ شدگان

علیّ بن محمّد بن جهم می‌گويد: مأمون از امام رضا عليه السّلام درباره مطلبی که مردم نقل می‌کنند و می‌گويند: «ستاره زهره زنی بود که هاروت و ماروت با او مرتکب حرام شدند و جمع کننده ماليات در يمن بوده» سؤال کرد. حضرت فرمودند: دروغ می‌گويند که آن دو، ستاره بوده اند! بلکه دو جانور آبزی بودند و مردم اشتباه کرده و می‌گويند: آن دو ستاره بودند، و خداوند دشمنان خود را به صورت نورهای درخشان که تا پايان جهان، باقی و برقرار باشند، مسخ نخواهد کرد و مسخ شدگان بيش از سه روز زنده نمی‌مانند و توليد مثل نمی‌کنند، و امروزه در روز زمين هيچ جانور مسخ شده ای وجود ندارد، و حيواناتی مثل ميمون، خوک و خرس و امثال آن‌ها که به عنوان مسخ شده شهرت پيدا کرده اند، خودشان مسخ شده نيستند بلکه شبيه آن چيزهايی هستند که خداوند کسانی را که بخاطر انکار توحيد و تکذيب پيامبران لعن و نفرين فرموده، به آن اشکال مسخ نموده است، و امّا هاروت و ماروت دو فرشته بودند که به مردم سحر آموختند تا از سحر جادوگران پرهيز کنند، و آن را باطل نمايند، و به هر کس چيزی در اين باره می‌آموختند و به او می‌گفتند(ما ، وسيله آزمايش تو هستيم، کافر نشو). (سوره مبارکه بقره، آيه 102) ولی گروهی با بکارگيری چيزی که دستور داشتند از آن دوری کنند، کافر شدند و به وسيله آنچه می‌آموختند بين زن و شوهر جدايی می‌انداختند. خداوند عزّوجلّ می‌فرمايد: (به وسيله آن سحر به کسی ضرر نمی‌زدند مگر به اذن خدا). (سوره مبارکه بقره، آيه 102) يعنی با علم و آگاهی خدا.

. علیّ بن محمّد بن جهم می‌گويد: مأمون از امام رضا عليه السّلام درباره مطلبی که مردم نقل می‌کنند و می‌گويند: «ستاره زهره زنی بود که هاروت و ماروت با او مرتکب حرام شدند و جمع کننده ماليات در يمن بوده» سؤال کرد. حضرت فرمودند: دروغ می‌گويند که آن دو، ستاره بوده اند! بلکه دو جانور آبزی بودند و مردم اشتباه کرده و می‌گويند: آن دو ستاره بودند، و خداوند دشمنان خود را به صورت نورهای درخشان که تا پايان جهان، باقی و برقرار باشند، مسخ نخواهد کرد و مسخ شدگان بيش از سه روز زنده نمی‌مانند و توليد مثل نمی‌کنند، و امروزه در روز زمين هيچ جانور مسخ شده ای وجود ندارد، و حيواناتی مثل ميمون، خوک و خرس و امثال آن‌ها که به عنوان مسخ شده شهرت پيدا کرده اند، خودشان مسخ شده نيستند بلکه شبيه آن چيزهايی هستند که خداوند کسانی را که بخاطر انکار توحيد و تکذيب پيامبران لعن و نفرين فرموده، به آن اشکال مسخ نموده است، و امّا هاروت و ماروت دو فرشته بودند که به مردم سحر آموختند تا از سحر جادوگران پرهيز کنند، و آن را باطل نمايند، و به هر کس چيزی در اين باره می‌آموختند و به او می‌گفتند(ما ، وسيله آزمايش تو هستيم، کافر نشو). (سوره مبارکه بقره، آيه 102) ولی گروهی با بکارگيری چيزی که دستور داشتند از آن دوری کنند، کافر شدند و به وسيله آنچه می‌آموختند بين زن و شوهر جدايی می‌انداختند. خداوند عزّوجلّ می‌فرمايد: (به وسيله آن سحر به کسی ضرر نمی‌زدند مگر به اذن خدا). (سوره مبارکه بقره، آيه 102) يعنی با علم و آگاهی خدا.

حَدَّثَنَا تَمِيمُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ تَمِيمٍ الْقُرَشِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ‏ سَمِعْتُ الْمَأْمُونَ یَسْأَلُ الرِّضَا عَلِیَّ بْنَ مُوسَی ع عَمَّا یَرْوِيهِ النَّاسُ مِنْ أَمْرِ الزُّهَرَةِ وَ أَنَّهَا کَانَتِ امْرَأَةً فُتِنَ بِهَا هَارُوتُ وَ مَارُوتُ وَ مَا یَرْوُونَهُ مِنْ أَمْرِ سُهَیْلٍ أَنَّهُ کَانَ عَشَّاراً بِالْیَمَنِ فَقَالَ الرِّضَا ع کَذَبُوا فِی قَوْلِهِمْ إِنَّهُمَا کَوْکَبَانِ وَ إِنَّمَا کَانَتَا دَابَّتَیْنِ مِنْ دَوَابِّ الْبَحْرِ فَغَلِطَ النَّاسُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمَا الْکَوْکَبَانِ وَ مَا کَانَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِیَمْسَخَ أَعْدَاءَهُ أَنْوَاراً مُضِيئَةً ثُمَّ یُبْقِیَهَا مَا بَقِیَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ إِنَّ الْمُسُوخَ لَمْ یَبْقَ أَکْثَرَ مِنْ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ حَتَّی مَاتَتْ وَ مَا تَنَاسَلَ مِنْهَا شَیْ‏ءٌ وَ مَا عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ الْیَوْمَ مَسْخٌ وَ إِنَّ الَّتِی وَقَعَ عَلَیْهِ اسْمُ الْمُسُوخِیَّةِ مِثْلَ الْقِرْدِ وَ الْخِنْزِيرِ وَ الدُّبِّ وَ أَشْبَاهِهَا إِنَّمَا هِیَ مِثْلُ مَا مَسَخَ اللَّهُ عَلَی صُوَرِهَا قَوْماً غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ بِإِنْکَارِهِمْ تَوْحِيدَ اللَّهِ وَ تَکْذِيبِهِمْ رُسُلَهُ وَ أَمَّا هَارُوتُ وَ مَارُوتُ فَکَانَا مَلَکَیْنِ عَلَّمَا النَّاسَ السِّحْرَ لِیَحْتَرِزُوا عَنْ سِحْرِ السَّحَرَةِ وَ یُبْطِلُوا بِهِ کَیْدَهُمْ وَ مَا عَلَّمَا أَحَداً مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً إِلَّا قَالا لَهُ‏ إِنَّما نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلا تَکْفُرْ فَکَفَرَ قَوْمٌ بِاسْتِعْمَالِهِمْ لِمَا أُمِرُوا بِالاحْتِرَازِ مِنْهُ وَ جَعَلُوا یُفَرِّقُونَ بِمَا تَعَلَّمُوهُ‏ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ‏ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ‏ وَ ما هُمْ بِضارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ‏ یَعْنِی‏ بِعِلْمِهِ‏

جوان ، کارشناسان و صاحبنظران

کتاب معارفی