معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > اعتقادات > معاد > بهشت و جهنم > جهنم
معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > موضوعات متنوع و گوناگون > علل برخی وقايع > طاعون

از امام صادق عليه السّلام درباره طاعون سؤال شد. آن حضرت فرمودند: برای عدّه ای عذاب و برای عدّه ای ديگر رحمت است. گفتند: چگونه ممکن است رحمت عذاب باشد؟! فرمود: آيا نمی‌دانيد آتش جهنّم برای کافرين عذاب است ولی برای نگهبانانِ جهنّم که با کافرين در آنجا هستند، مايه رحمت است؟

احمدبن حسن حسينی از امام رضا عليه السّلام نقل کرده اند که ايشان از پدرشان امام کاظم عليه السّلام نقل فرمودند که به امام صادق عليه السّلام گفته شد: مرگ را برای ما وصف کن. امام صادق عليه السّلام فرمود: برای مؤمن مثل خوشبوترين گل‌ها است، که آن را می‌بويد و از بوی خوش آن، از حال می‌رود و خستگی و درد از او جدا می‌شود، و برای کافر مانند نيش افعی و بلکه سخت تر از نيش عقرب است. سؤال شد: بعضی می‌گويند: مرگ از تکّه تکّه شدن با ارّه و قيچی و کوبيده شدن با سنگ و چرخاندن سنگ آسياها بر حدقه چشم سخت تر است. حضرت صادق عليه السّلام فرمودند: برای بعضی از کافرين و افراد بی دين همين طور است، آيا از اين افراد، کسی را که اين سختی را می‌کشيد نديده ايد؟ و آن چيزی که از اين هم شديدتر است عذاب آخرت است، زيرا از عذاب دنيا سخت تر و شديدتر است. گفته شد: پس چرا جان کندن برای بعضی از کفّار آسان است، در حالی که می‌خندد و سخن می‌گويد، می‌ميرد؟ و بعضی از مؤمنين هم همين طور هستند؟ ولی بعضی از مؤمنين و کافرين در هنگام سکرات موت دچار اين سختی‌ها می‌شوند؟ حضرت صادق عليه السّلام فرمودند: راحتی مؤمن در آن حال ثواب زودرس است و سختی هنگام مرگ برای او باعث پاک شدن از گناه است تا با پاکی و تميزی به آخرت وارد شود و بدون هيچ مانعی مستحق ثواب ابدی شود، و امّا راحتی کافر در آن حال، به خاطر آن است که اجر نيکی‌های خود را به طور کامل در دنيا دريافت کند و وقتی وارد آخرت می‌شود جز عذاب نبيند. و سختی حال کافر در موقع مرگ، آغاز عذاب او است و اين بخاطر آن است که خداوند عادل است و ظلم نمی‌کند. از امام صادق عليه السّلام درباره طاعون سؤال شد. آن حضرت فرمودند: برای عدّه ای عذاب و برای عدّه ای ديگر رحمت است. گفتند: چگونه ممکن است رحمت عذاب باشد؟! فرمود: آيا نمی‌دانيد آتش جهنّم برای کافرين عذاب است ولی برای نگهبانانِ جهنّم که با کافرين در آنجا هستند، مايه رحمت است؟

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ الْمُفَسِّرُ الْمَعْرُوفُ بِأَبِی الْحَسَنِ الْجُرْجَانِیِّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْحُسَیْنِیُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِيهِ [عَنْ جَدِّهِ‏] الرِّضَا عَنْ أَبِيهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ‏ قِيلَ لِلصَّادِقِ ع صِفْ لَنَا الْمَوْتَ قَالَ لِلْمُؤْمِنِ کَأَطْیَبِ رِيحٍ یَشَمُّهُ فَیَنْعُسُ لِطِيبِهِ وَ یَنْقَطِعُ التَّعَبُ وَ الْأَلَمُ کُلُّهُ عَنْهُ وَ لِلْکَافِرِ کَلَسْعِ الْأَفَاعِیِّ وَ لَدْغِ الْعَقَارِبِ وَ أَشَدَّ قِيلَ فَإِنَّ قَوْماً یَقُولُونَ إِنَّهُ أَشَدُّ مِنْ نَشْرٍ بِالْمَنَاشِيرِ وَ قَرْضٍ بِالْمَقَارِيضِ وَ رَضْخٍ بِالْأَحْجَارِ وَ تَدْوِيرِ قُطْبِ الْأَرْحِیَةِ عَلَی الْأَحْدَاقِ قَالَ کَذَلِکَ هُوَ عَلَی بَعْضِ الْکَافِرِينَ وَ الْفَاجِرِينَ أَ لَا تَرَوْنَ مِنْهُمْ مَنْ یُعَایِنُ تِلْکَ الشَّدَائِدَ فَذَلِکُمُ الَّذِی هُوَ أَشَدُّ مِنْ هَذَا الْأَمْرِ عَذَابُ الْآخِرَةِ فَإِنَّهُ أَشَدُّ مِنْ عَذَابِ الدُّنْیَا قِيلَ فَمَا بَالُنَا نَرَی کَافِراً یَسْهُلُ عَلَیْهِ النَّزْعُ فَیَنْطَفِی وَ هُوَ یُحَدِّثُ وَ یَضْحَکُ وَ یَتَکَلَّمُ وَ فِی الْمُؤْمِنِينَ أَیْضاً مَنْ یَکُونُ کَذَلِکَ وَ فِی الْمُؤْمِنِينَ وَ الْکَافِرِينَ مَنْ یُقَاسِی عِنْدَ سَکَرَاتِ الْمَوْتِ هَذِهِ الشَّدَائِدَ فَقَالَ مَا کَانَ مِنْ رَاحَةٍ لِلْمُؤْمِنِ هُنَاکَ فَهُوَ تَعْجِيلُ ثَوَابٍ وَ مَا کَانَ مِنْ شَدِيدٍ فَتَمْحِيصُهُ‏ مِنْ ذُنُوبِهِ لِیَرِدَ الْآخِرَةَ نَقِیّاً نَظِيفاً مُسْتَحِقّاً لِلثَّوَابِ الْأَبَدِ لَا مَانِعَ لَهُ دُونَهُ وَ مَا کَانَ مِنْ سُهُولَةٍ هُنَاکَ عَلَی الْکَافِرِ فَلِیُوَفَّی أَجْرَ حَسَنَاتِهِ فِی الدُّنْیَا لِیَرِدَ الْآخِرَةَ وَ لَیْسَ لَهُ إِلَّا مَا یُوجِبُ عَلَیْهِ الْعَذَابَ وَ مَا کَانَ مِنْ شِدَّةٍ عَلَی الْکَافِرِ هُنَاکَ فَهُوَ ابْتِدَاءُ عَذَابِ اللَّهِ لَهُ ذَلِکُمْ بِأَنَّ اللَّهَ عَدْلٌ لَا یَجُورُ قَالَ وَ قِيلَ لِلصَّادِقِ ع أَخْبِرْنَا عَنِ الطَّاعُونِ فَقَالَ عَذَابُ اللَّهِ لِقَوْمٍ وَ رَحْمَةٌ لِآخَرِينَ قَالُوا وَ کَیْفَ تَکُونُ الرَّحْمَةُ عَذَاباً قَالَ أَ مَا تَعْرِفُونَ أَنَّ نِيرَانَ جَهَنَّمَ عَذَابٌ عَلَی الْکَافِرِينَ وَ خَزَنَةُ جَهَنَّمَ مَعَهُمْ فِيهَا وَ هِیَ رَحْمَةٌ عَلَیْهِمْ‏

کارشناسان و صاحبنظران

سخنرانی