سيره امام رضا (عليه السلام) > سيره علمی و فرهنگی امام > وضعيت فکری و فرهنگی عصر امام > فعاليت غلات > درباره غلو
معارف دينی در کلام امام رضا (عليه السلام) > احاديث > ويژگيهای حديث > اخذ روايات از مخالفان جايز نيست!

ابراهيم بن ابی محمود می گويد: به امام رضا عليه السّلام گفتم: يابن رسول الله! از مخالفين شما در فضائل اميرمؤمنان عليه السّلام و فضائل اهل بيت، رواياتی در نزد ماست که مانند آن را در بين روايات شما نمی بينم، آيا به آنان معتقد شويم؟ حضرت فرمودند: ای ابن ابی محمود! پدرم از پدرش و آن حضرت از جدّش عليهم السّلام روايت کردند که پيامبر صلّی الله عليه و آله فرمودند: هر کس به سخن گويی گوش دهد او را عبادت کرده است. اگر آن سخن گو از جانب خدا سخن می گفت، او خدا را عبادت کرده است، و اگر از جانب ابليس سخن می گفت، ابليس را عبادت کرده است؛ سپس فرمودند: ای ابن ابی محمود! مخالفين ما سه نوع خبر در فضائل ما جعل کرده اند: يکی از آن ها غلوّ است، و دوّمی کوتاهی در حقّ ما می باشد، و سوم تصريح به بدی های دشمنان ما است. وقتی مردم اخبار غلوّ آن دسته را می شنوند، شيعيان ما را تکفير می کنند و می گويند: شيعه به ربوبیّت ائمّه خود اعتقاد دارد. و وقتی کوتاهی در حقّ ما را می شنوند، به آن معتقد می شوند، و وقتی بدی های دشمنان ما و دشنام به آنان را می شنوند، ما را دشنام می دهند. و حال آنکه، خداوند می فرمايد: (و کسانی را که مشرکين، عبادت می کنند، دشنام ندهيد، زيرا آنان خدا را از روی نادانی دشنام خواهند داد) (سوره مبارکه انعام، آيه 108)

ابراهيم بن ابی محمود از امام رضا عليه السّلام نقل می کند: آن حضرت از پدران بزرگوارشان عليهم السّلام از امام حسين عليه السّلام روايت فرمودند که: رسول اکرم صلّی الله عليه و آله فرمودند: ای علی! تو بعد از من مظلوم هستی، وای بر کسی که به تو ظلم و تعدّی کند، و خوشا به حال کسی که از تو پيروی کند و کسی را به تو ترجيح ندهد، ای علی! ديگران بعد از من با تو می جنگند، وای بر کسی که با تو بجنگد و خوشا به حال کسی که همراه تو جنگ کند، ای علی! تو بعد از من با کلام من سخن می گويی و با زبان من صحبت می کنی، وای بر کسی که سخنان تو را رد کند و خوشا به حال کسی که گفتارت را بپذيرد. ای علی! تو بعد از من سرور اين امّت هستی! تو امام و خليفه آنان هستی، هر کس از تو جدا شود، در قيامت از من جدا خواهد بود، و هر کس با تو همراه باشد، در قيامت با من همراه خواهد بود. ای علی! تو اوّلين کسی هستی که به من ايمان آورد و مرا تصديق کرد، و تو اوّلين کسی هستی که در کارم مرا ياری کرد و همراه من با دشمنان جهاد کرد، و تو اوّلين کسی هستی که با من نماز خواند در حالی که مردم در آن روزگار در غفلت و نادانی بودند، ای علی! تو اوّلين کسی هستی که همراه من در قيامت سر از خاک بر می داری و تو اوّلين کسی هستی که به همراه من از راه راست عبور می کنی، پروردگارم به عزّت خود قسم خورده است که هيچ کس از صراط عبور نمی کند مگر کسی که با ولايت تو و ولايت امامان از نسل تو، برات نجات از آتش در دست داشته باشد، تو اوّلين کسی هستی که بر حوض من وارد خواهی شد و دوستانت را از آن سيراب کرده، دشمنانت را از آن دور می کنی؛ تو همراه من خواهی بود، زمانی که در مقام محمود قرار گيرم و برای دوستان ما شفاعت می کنی و شفاعت تو در مورد آنان قبول است؛ و تو اوّلين کسی هستی که به بهشت وارد می شود در حالی که پرچم بدست داری که آن، پرچم حمد است و هفتاد تکّه دارد و هر تکّه آن از ماه و خورشيد وسيع تر است؛ تو صاحب درخت طوبی در بهشت هستی، ريشه آن در خانه تو و شاخه و برگ هايش در خانه شيعيان و دوست داران توست. ابراهيم بن ابی محمود می گويد: به امام رضا عليه السّلام گفتم: يابن رسول الله! از مخالفين شما در فضائل اميرمؤمنان عليه السّلام و فضائل اهل بيت، رواياتی در نزد ماست که مانند آن را در بين روايات شما نمی بينم، آيا به آنان معتقد شويم؟ حضرت فرمودند: ای ابن ابی محمود! پدرم از پدرش و آن حضرت از جدّش عليهم السّلام روايت کردند که پيامبر صلّی الله عليه و آله فرمودند: هر کس به سخن گويی گوش دهد او را عبادت کرده است. اگر آن سخن گو از جانب خدا سخن می گفت، او خدا را عبادت کرده است، و اگر از جانب ابليس سخن می گفت، ابليس را عبادت کرده است؛ سپس فرمودند: ای ابن ابی محمود! مخالفين ما سه نوع خبر در فضائل ما جعل کرده اند: يکی از آن ها غلوّ است، و دوّمی کوتاهی در حقّ ما می باشد، و سوم تصريح به بدی های دشمنان ما است. وقتی مردم اخبار غلوّ آن دسته را می شنوند، شيعيان ما را تکفير می کنند و می گويند: شيعه به ربوبیّت ائمّه خود اعتقاد دارد. و وقتی کوتاهی در حقّ ما را می شنوند، به آن معتقد می شوند، و وقتی بدی های دشمنان ما و دشنام به آنان را می شنوند، ما را دشنام می دهند. و حال آنکه، خداوند می فرمايد: (و کسانی را که مشرکين، عبادت می کنند، دشنام ندهيد، زيرا آنان خدا را از روی نادانی دشنام خواهند داد) (سوره مبارکه انعام، آيه 108) ای ابن ابی محمود! وقتی مردم به چپ و راست می روند، تو همراه ما باش، زيرا هر کس با ما همراه شود، ما با او همراه خواهيم بود، و هر کس از ما جدا شد، ما نيز از او جدا خواهيم شد؛ کمترين چيزی که باعث می شود ايمان انسان از بين برود اين است که در مورد سنگريزه بگويد اين هسته است و سپس به اين مورد معتقد شده و از مخالفين خود دور شود. ای ابن ابی محمود! آنچه را برايت گفتم حفظ کن و نگه دار، زيرا در اين گفتار، خير دنيا و آخرت برای تو جمع شده است.

حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ الْمَالِکِیُّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِی مَحْمُودٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا عَنْ أَبِيهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِيهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ یَا عَلِیُّ أَنْتَ الْمَظْلُومُ مِنْ بَعْدِی فَوَیْلٌ لِمَنْ ظَلَمَکَ وَ اعْتَدَی عَلَیْکَ وَ طُوبَی لِمَنْ تَبِعَکَ وَ لَمْ یَخْتَرْ عَلَیْکَ یَا عَلِیُّ أَنْتَ الْمُقَاتِلُ بَعْدِی فَوَیْلٌ لِمَنْ قَاتَلَکَ وَ طُوبَی لِمَنْ قَاتَلَ مَعَکَ یَا عَلِیُّ أَنْتَ الَّذِی تَنْطِقُ بِکَلَامِی وَ تَتَکَلَّمُ بِلِسَانِی بَعْدِی فَوَیْلٌ لِمَنْ رَدَّ عَلَیْکَ وَ طُوبَی لِمَنْ قَبِلَ کَلَامَکَ یَا عَلِیُّ أَنْتَ سَیِّدُ هَذِهِ الْأُمَّةِ بَعْدِی وَ أَنْتَ إِمَامُهَا وَ خَلِيفَتِی عَلَیْهَا مَنْ فَارَقَکَ فَارَقَنِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ کَانَ مَعَکَ کَانَ مَعِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ یَا عَلِیُّ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِی وَ صَدَّقَنِی وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ أَعَانَنِی عَلَی أَمْرِی وَ جَاهَدَ مَعِی عَدُوِّی وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ صَلَّی مَعِی وَ النَّاسُ یَوْمَئِذٍ فِی غَفْلَةِ الْجَهَالَةِ یَا عَلِیُّ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ تَنْشَقُّ عَنْهُ الْأَرْضُ مَعِی‏ وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَجُوزُ الصِّرَاطَ مَعِی وَ إِنَّ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنَّهُ لَا یَجُوزُ عَقَبَةَ الصِّرَاطِ إِلَّا مَنْ مَعَهُ بَرَاءَةٌ بِوَلَایَتِکَ وَ وَلَایَةِ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِکَ وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَرِدُ حَوْضِی تَسْقِی مِنْهُ أَوْلِیَاءَکَ وَ تَذُودُ عَنْهُ أَعْدَاءَکَ وَ أَنْتَ صَاحِبِی إِذَا قُمْتُ الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ تُشَفِّعُ لِمُحِبِّينَا فَتُشَفَّعُ فِيهِمْ وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ الْجَنَّةَ وَ بِیَدِکَ لِوَائِی وَ هُوَ لِوَاءُ الْحَمْدِ وَ هُوَ سَبْعُونَ شِقَّةً الشِّقَّةُ مِنْهُ أَوْسَعُ مِنَ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ وَ أَنْتَ صَاحِبُ شَجَرَةِ طُوبَی فِی الْجَنَّةِ أَصْلُهَا فِی دَارِکَ وَ أَغْصَانُهَا فِی دُورِ شِيعَتِکَ وَ مُحِبِّيکَ قَالَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِی مَحْمُودٍ فَقُلْتُ لِلرِّضَا یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا أَخْبَاراً فِی فَضَائِلِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ فَضْلِکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ هِیَ مِنْ رِوَایَةِ مُخَالِفِيکُمْ وَ لَا نَعْرِفُ مِثْلَهَا عِنْدَکُمْ أَ فَنَدِينُ بِهَا فَقَالَ یَا ابْنَ أَبِی مَحْمُودٍ لَقَدْ أَخْبَرَنِی أَبِی عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَنْ أَصْغَی إِلَی نَاطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ کَانَ النَّاطِقُ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ عَبَدَ اللَّهَ وَ إِنْ کَانَ النَّاطِقُ عَنْ إِبْلِيسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلِيسَ ثُمَّ قَالَ الرِّضَا یَا ابْنَ أَبِی مَحْمُودٍ إِنَّ مُخَالِفِينَا وَضَعُوا أَخْبَاراً فِی فَضَائِلِنَا وَ جَعَلُوهَا عَلَی ثَلَاثَةِ أَقْسَامٍ أَحَدُهَا الْغُلُوُّ وَ ثَانِيهَا التَّقْصِيرُ فِی أَمْرِنَا وَ ثَالِثُهَا التَّصْرِيحُ بِمَثَالِبِ أَعْدَائِنَا فَإِذَا سَمِعَ النَّاسُ الْغُلُوَّ فِينَا کَفَّرُوا شِيعَتَنَا وَ نَسَبُوهُمْ إِلَی الْقَوْلِ بِرُبُوبِیَّتِنَا وَ إِذَا سَمِعُوا التَّقْصِيرَ اعْتَقَدُوهُ فِينَا وَ إِذَا سَمِعُوا مَثَالِبَ أَعْدَائِنَا بِأَسْمَائِهِمْ ثَلَبُونَا بِأَسْمَائِنَا وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ‏ وَ لا تَسُبُّوا الَّذِينَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ‏ یَا ابْنَ أَبِی مَحْمُودٍ إِذَا أَخَذَ النَّاسُ یَمِيناً وَ شِمَالًا فَالْزَمْ طَرِيقَتَنَا فَإِنَّهُ مَنْ لَزِمَنَا لَزِمْنَاهُ وَ مَنْ فَارَقَنَا فَارَقْنَاهُ إِنَّ أَدْنَی مَا یَخْرُجُ بِهِ الرَّجُلُ مِنَ الْإِيمَانِ أَنْ یَقُولَ لِلْحَصَاةِ هَذِهِ نَوَاةٌ ثُمَّ یَدِينَ بِذَلِکَ وَ یَبْرَأَ مِمَّنْ خَالَفَهُ یَا ابْنَ أَبِی مَحْمُودٍ احْفَظْ مَا حَدَّثْتُکَ بِهِ فَقَدْ جَمَعْتُ لَکَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ

جوان ، کارشناسان و صاحبنظران

سخنرانی ، کارگاه آموزشی ، کتاب معارفی