سيره امام رضا (عليه السلام) > سيره اجتماعی > تعامل با مردم > زنان > حجاب کنيزان

و پرسيدم: حکم حجاب زنان از خواجه گان حرمسراها چگونه است؟ حضرت رضا عليه السّلام فرمود: اينان بر دختران موسی بن جعفر عليهما السّلام وارد می شدند و آنان روی نمی پوشاندند.

محمّد بن اسماعيل بن بزيع می گويد: از امام رضا عليه السّلام درباره خواندن قنوت و محلّ آن در نماز فجر و وتر سؤال کردم. فرمود: قبل از رکوع است. می گويد: درباره نوعی شراب از حضرت سؤال کردم. حضرت رضا عليه السّلام بسيار اظهار تنفّر و کراهت نمود. از حکم پوشيدن لباس نقش دار در نماز پرسيدم، و حضرت رضا عليه السّلام پوشيدن لباسی را که نقشی باشد که روح داشته باشد، در نماز مکروه دانست. و سؤال کردم: دختر بچه غير بالغی که پدرش او را به عقد مردی درآورده و قبل از بلوغ آن دختر، پدرش مُرده است و دختر بالغ شده است ولی هنوز دخول انجام نشده است، آيا اين تزويج پدر باقی است يا اينکه دختر می تواند ردّ کند، و در صورتی که دختر اين ازدواج را ردّ نکند، آيا همان صيغه پدر کافی است؟ فرمود: همان عقد پدر، در صورت امضای دختر، کافی است. و آن حضرت عليه السّلام فرمود: امام باقر عليه السّلام فرمود: اگر چيزی از دو مخرج تو که خداوند برايت قرار داده است، خارج شود، وضو باطل می شود، همان دو مخرجی که خدا به تو انعام فرموده است. و از آن حضرت عليه السّلام پرسيدم: آيا نماز در مکّه و مدينه شکسته است يا کامل؟ امام رضا عليه السّلام فرمود: اگر نیّت ماندن ده روز نکند، شکسته است. و پرسيدم: حکم حجاب زنان از خواجه گان حرمسراها چگونه است؟ حضرت رضا عليه السّلام فرمود: اينان بر دختران موسی بن جعفر عليهما السّلام وارد می شدند و آنان روی نمی پوشاندند. از امام رضا عليه السّلام پرسيدم: کنيزی که از صاحب خود دارای فرزند شده است، آيا می تواند با سر برهنه، ميان مردان بيگانه بيايد؟ امام رضا عليه السّلام فرمود: بايد سر خود را بپوشاند. و سؤال کردم: استفاده از ظروف طلا و نقره چه حکمی دارد؟ امام رضا عليه السّلام فرمود: حرام است. عرض کردم: يک نفر از اصحاب نقل می کرد که موسی بن جعفر عليهما السّلام آيينه ای داشت که جلدش نقره بود؟ امام رضا عليه السّلام فرمود: نه، خدا را شکر، بلکه حلقه اش از نقره بود و آن آيينه اکنون نزد من موجود است، و نيز فرمود: عبّاس – يعنی برادرش- را هنگامی که ختنه کرده بودند، برايش عصايی ساخته بودند که رويش را به اندازه وزن ده درهم به نقره پوشانيده بودند، موسی بن جعفر عليهما السّلام دستور داد آن را شکستند. و پرسيدم: مردی که کنيزی دارد و او را می بوسد، آيا برای پسرش ممکن است حلال بشود؟ پرسيد: آيا پدر از روی شهوت او را بوسيده؟ گفتم: آری. فرمود: وقتی او را از روی شهوت می بوسيده، برای پسرش حلال نيست. سپس آن حضرت بدون اينکه من سؤال کنم فرمود: اگر کنيز را برهنه کرده و از روی شهوت به او نگاه کند، آن کنيز بر پدر او و پسر او هر دو حرام می شود. عرض کردم: هنگامی که به همه بدنش نگاه کند؟ فرمود: همين که به فرجش نگاه کند(بر پدر و پسر او) حرام خواهد شد. و پرسيدم: کنيزی که هنوز بالغ نشده و به سنّ بارداری نرسيده و سنّش کم است. اگر انسان او را از ديگران خريده باشد آيا نمی تواند از او لذّت جنسی ببرد؟ فرمود: اگر به حدّ بلوغ نرسيده است، تا يک ماه لذّت جنسی نبر. پرسيدم: اگر کنيز هفت سال يا حدود هفت سال داشت که سنّ بارداری را ندارد، چگونه است؟ فرمود: او کودک است، اشکالی ندارد که از او لذت جنسی ببرد. عرض کردم: اگر سنّ کنيز بين هفت و نه سال باشد، حکمش چيست؟ فرمود: تا زمانی که نه سالش تمام شود، لذت جنسی نبرد، ضرر ندارد. و از آن حضرت پرسيدم: زنی که شراب می خورد و مست می شود و در حال مستی خود را به عقد مردی در آورد، و وقتی به هوش بيايد، عقد را انکار کند، سپس گمان کند که آن عقد ازدواج صحيح بوده و خود را در اختيار مرد بگذارد، آيا اين ازدواج برای آن زن حلال است يا اينکه فاسد است؟ و يا اينکه چون در حال مستی بوده، مرد زوج او نيست و راهی بر او ندارد؟ امام رضا عليه السّلام فرمودند: وقتی بعد از به هوش آمدن از مستی، به آن مرد دست داده باشد، اين دليلی برای رضايت او بر زوجیّت است. گفتم: به هر حال آيا اين ازدواج برای آن زن درست است؟ فرمود: آری. و از آن حضرت پرسيدم: دو نفر با هم در کنيزی شريک هستند و هر دو او را آزاد کردند و کنيز آزاد شده، باکره است و برادر دارد، آيا يکی از آن دو شريک می تواند با آن دختر ازدواج کند؟ يا بايد با اجازه برادر آن دختر، با او ازدواج نمايد؟ امام رضا عليه السّلام فرمود: می تواند ازدواج نمايد و اجازه برادر لازم نيست. گفتم: پس اگر بخواهد، می تواند او را بگيرد؟ فرمود: بلی. راوی می گويد: امام عليه السّلام به من فرمود: نسبت به خداوند گمانِ نيکو داشته باش، زيرا خداوند عزّوجلّ می فرمايد: من همراه گمان بنده ام می باشم. اگر گمان نيک به من داشته باشد، من درباره او خير می خواهم و او را عاقبت به خير می گردانم و اگر گمان بد نسبت به من داشته باشد، من هم مانند او درباره اش رفتار می کنم. راوی می گويد: امام عليه السّلام درباره ائمّه عليهم السّلام فرمود: آنان علما و راستگويان و آموختگان و گيرندگان و شنوندگان از فرشتگان حق می باشند. و من در نامه ای به آن حضرت نوشتم: مردم در اين جا درباره ربيثا (نوعی ماهی ريز است)اختلاف دارند، شما چه دستور می دهيد؟ امام رضا عليه السّلام فرمودند: خوردن آن اشکالی ندارد.

حَدَّثَنَا الْحَاکِمُ أَبُو مُحَمَّدٍ جَعْفَرُ بْنُ نُعَیْمِ بْنِ شَاذَانَ قَالَ حَدَّثَنِی عَمِّی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ شَاذَانَ قَالَ حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ‏ سَأَلْتُهُ عَنِ الْقُنُوتِ فِی الْفَجْرِ وَ الْوَتْرِ فَقَالَ قَبْلَ الرُّکُوعِ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ شُرْبِ الْفُقَّاعِ فَکَرِهَهُ کَرَاهَةً شَدِيدَةً وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الصَّلَاةِ فِی الثَّوْبِ الْمُعْلَمِ فَکَرِهَ مَا فِيهِ التَّمَاثِيلُ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الصَّبِیَّةِ یُزَوِّجُهَا أَبُوهَا ثُمَّ یَمُوتُ وَ هِیَ صَغِيرَةٌ ثُمَّ تَکْبَرُ قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا زَوْجُهَا أَ یَجُوزُ عَلَیْهَا التَّزْوِيجُ أَوِ الْأَمْرُ إِلَیْهَا فَقَالَ یَجُوزُ عَلَیْهَا تَزْوِيجُ أَبِيهَا وَ قَالَ ع قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ لَا یَنْقُضُ الْوُضُوءَ إِلَّا مَا خَرَجَ مِنْ طَرَفَیْکَ اللَّذَیْنِ جَعَلَهُمَا اللَّهُ لَکَ أَوْ قَالَ اللَّذَیْنِ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الصَّلَاةِ بِمَکَّةَ وَ الْمَدِينَةِ تَقْصِيرٌ أَوْ تَمَامٌ فَقَالَ قَصِّرْ مَا لَمْ تَعْزِمْ عَلَی مُقَامِ عَشَرَةٍ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قِنَاعِ النِّسَاءِ مِنَ الْخِصْیَانِ فَقَالَ کَانُوا یَدْخُلُونَ عَلَی بَنَاتِ أَبِی الْحَسَنِ ع فَلَا یَتَقَنَّعْنَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ أُمِّ الْوَلَدِ لَهَا أَنْ تَکْشِفَ رَأْسَهَا بَیْنَ أَیْدِی الرِّجَالِ فَقَالَ تَتَقَنَّعُ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ آنِیَةِ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ فَکَرِهَهَا فَقُلْتُ لَهُ قَدْ رَوَی بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَنَّهُ کَانَتْ لِأَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع مِرْآةٌ مُلَبَّسَةٌ فِضَّةً فَقَالَ لَا بِحَمْدِ اللَّهِ إِنَّمَا کَانَتْ لَهَا حَلْقَةُ فِضَّةٍ وَ هِیَ عِنْدِیَ الْآنَ وَ قَالَ إِنَّ الْعَبَّاسَ یَعْنِی أَخَاهُ حِينَ غُدِرَ عُمِلَ لَهُ عُودٌ مُلَبَّسٌ فِضَّةً مِنْ نَحْوِ مَا یُعْمَلُ لِلصِّبْیَانِ تَکُونُ فِضَّتُهُ نَحْوَ عَشْرَةِ دَرَاهِمَ فَأَمَرَ بِهِ أَبُو الْحَسَنِ ع فَکُسِرَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ لَهُ الْجَارِیَةُ فَیُقَبِّلُهَا هَلْ تَحِلُّ لِوَلَدِهِ فَقَالَ بِشَهْوَةٍ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ لَا مَا تَرَکَ شَیْئاً إِذَا قَبَّلَهَا بِشَهْوَةٍ ثُمَّ قَالَ ع ابْتِدَاءً مِنْهُ لَوْ جَرَّدَهَا فَنَظَرَ إِلَیْهَا بِشَهْوَةٍ حَرُمَتْ عَلَی أَبِيهِ وَ ابْنِهِ قُلْتُ إِذَا نَظَرَ إِلَی جَسَدِهَا قَالَ إِذَا نَظَرَ إِلَی فَرْجِهَا وَ سَأَلْتُهُ عَنْ حَدِّ الْجَارِیَةِ الصَّغِيرَةِ السِّنِّ الَّتِی إِذَا لَمْ تَبْلُغْهُ لَمْ یَکُنْ عَلَی الرَّجُلِ اسْتِبْرَاؤُهَا فَقَالَ إِذَا لَمْ تَبْلُغْ اسْتُبْرِئَتْ بِشَهْرٍ قُلْتُ وَ إِنْ کَانَتِ ابْنَةَ سَبْعِ سِنِينَ أَوْ نَحْوِهَا مِمَّنْ لَا تَحْمِلُ فَقَالَ هِیَ صَغِيرَةٌ وَ لَا یَضُرُّکَ أَنْ لَا تَسْتَبْرِئَهَا فَقُلْتُ مَا بَیْنَهَا وَ بَیْنَ تِسْعِ سِنِينَ فَقَالَ نَعَمْ تِسْعِ سِنِينَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ امْرَأَةٍ ابْتُلِیَتْ بِشُرْبِ نَبِيذٍ فَسَکِرَتْ فَزَوَّجَتْ نَفْسَهَا مِنْ رَجُلٍ فِی سُکْرِهَا ثُمَّ أَفَاقَتْ فَأَنْکَرَتْ ذَلِکَ ثُمَّ ظَنَّتْ أَنَّهُ یَلْزَمُهَا فَزَوَّجَتْ مِنْهُ فَأَقَامَتْ مَعَ الرَّجُلِ عَلَی ذَلِکَ التَّزْوِيجِ أَ حَلَالٌ هُوَ لَهَا أَمِ التَّزْوِيجُ فَاسِدٌ لِمَکَانِ السُّکْرِ وَ لَا سَبِيلَ لِلزَّوْجِ عَلَیْهَا قَالَ إِذَا قامت بعد ما معه [أَقَامَتْ مَعَهُ بَعْدَ مَا] أَفَاقَتْ فَهُوَ رِضَاهَا قُلْتُ وَ یَجُوزُ ذَلِکَ التَّزْوِيجُ عَلَیْهَا قَالَ نَعَمْ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ مَمْلُوکَةٍ کَانَتْ بَیْنَ اثْنَیْنِ فَأَعْتَقَاهَا وَ لَهَا أَخٌ غَائِبٌ وَ هِیَ بِکْرٌ أَ یَجُوزُ لِأَحَدِهِمَا أَنْ یُزَوِّجَهَا أَوْ لَا یَجُوزُ إِلَّا بِأَمْرِ أَخِيهَا فَقَالَ بَلَی یَجُوزُ أَنْ یُزَوِّجَهَا قُلْتُ فَیَتَزَوَّجُهَا هُوَ إِنْ أَرَادَ ذَلِکَ قَالَ نَعَمْ قَالَ وَ قَالَ ع لِی أَحْسِنْ بِاللَّهِ الظَّنَّ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِی إِنْ خَیْراً فَخَیْرٌ وَ إِنْ شَرّاً فَشَرٌّ وَ قَالَ ع فِی الْأَئِمَّةِ إِنَّهُمْ عُلَمَاءُ صَادِقُونَ مُفَهَّمُونَ مُحَدَّثُونَ قَالَ وَ کَتَبْتُ إِلَیْهِ ع اخْتَلَفَ النَّاسُ عَلَیَّ فِی الرَّبِيثَا فَمَا تَأْمُرُنِی فِيهَا فَکَتَبَ لَا بَأْسَ بِهَا

کارشناسان و صاحبنظران

کتاب معارفی